Amsterdam

Vandaag houdt de gemeenteraad haar algemene beschouwingen. Alle partijen reageren op de begroting waarin staat hoe de gemeente volgend jaar het geld besteedt. De inbreng van SP-fractievoorzitter Daniël Peters:

Toen deze begroting, dat mooi prentenboek, op 17 september openbaar werd gemaakt, gaf ik onze fractiemedewerkers de opdracht om te onderzoeken of dit de sociaalste begroting van Amsterdam van deze eeuw tot nu toe is. Er werd wat gemompeld, wat gemord van “zou je dat nou wel...” en van discussie en van veel, heel veel interrupties. Maar ik bleef aandringen op een klein onderzoekje. Het is immers de eerste begroting van een Amsterdams college met de SP erin en de SP had zo’n grote mond over 100% sociaal.

Vrijdag kwam er een conclusie: ja, als je het vanaf 2003, vanwege het verschil gulden/euro, bekijkt, zou je met wat slagen om de arm kunnen beweren dat het de sociaalste begroting is van deze eeuw want er is nog nooit 95 miljoen euro aan de bestrijding van armoede uitgegeven. Maar nogmaals werd mij meegegeven: dat wil je niet zeggen, want het is ook zo dat hoe meer mensen er in armoede leven, hoe meer armoedemiddelen je nodig hebt en daarmee wil je natuurlijk niet pronken.

Dus, voorzitter, ik zeg het niet, ik zeg niet dat dit de sociaalste begroting van Amsterdam in deze eeuw is.

Ik zou natuurlijk op veilig kunnen spelen en in plaats daarvan kunnen stellen dat dit misschien de vaagste begroting in deze eeuw is, zoals een aantal sprekers voor mij deed. Dat gevoel is niet helemaal misplaatst. Ik fronste ook mijn wenkbrauwen toen ik bij het lijstje met 38 miljoen euro aan overige prioriteiten en knelpunten geen enkele toelichting kon vinden. Een ton naar de post ‘taxi’ bijvoorbeeld of een half miljoen voor de post ‘Fietsbrug’. Wat willen we dan met die taxi en om welke fietsbrug gaat het eigenlijk? Het is een wonderlijk staatje.

Maar, en daar verschilt de SP van de oppositie, ik heb begrip voor de onduidelijkheden in de begroting. Want ik kan me voorstellen hoe lastig het is om een begroting in elkaar te draaien in op één dag na drie maanden, terwijl je als college jezelf ook nog eens de opdracht hebt gegeven om echt verandering te brengen in de stad. Drie maanden min een dag waarin bovendien twee maanden zomerreces vielen.

En dan moest die begroting ook nog eens geschreven worden met de intensieve ondersteuning van een ambtelijk apparaat dat een ware reorganisatiestorm meemaakt met veel onzekerheid voor individuele medewerkers. Dan kun je onmogelijk met een zweep door de gangen om tot in detail uitgewerkte plannen op tafel te krijgen. Daar wordt je organisatie niet beter van en de plannen al helemaal niet.

Nee, ik hoop juist dat de wethouders de drie maanden vooral ook gebruikt hebben om goed kennis te maken met de mensen waar zij de komende jaren op moeten kunnen bouwen. Het feit dat de Centrale Ondernemingsraad onlangs akkoord ging met de laatste reorganisatie geeft wel aan dat er van beide zijden inderdaad veel geïnvesteerd is in samenwerking, in het uitspreken van wederzijds vertrouwen. Het gezamenlijke uitgangspunt van de COR en het College om zoveel mogelijk gedwongen ontslagen te voorkomen en het aantoonbaar terugdringen van de externe inhuur bij de gemeente zijn de SP daarbij natuurlijk uit het hart gegrepen. Overigens wil ik het college oproepen de boel na het positieve advies van de COR niet de boel te laten, maar goed in overleg te blijven met de organisatie. De onrust onder ambtenaren is niet van de ene op de andere dag verdwenen en vooral uit de stadsdelen hoor ik nog veel onzekere geluiden.

Maar voorzitter, al met al is het eigenlijk bijzonder dat er in pakweg negentig dagen zo’n mooi en kleurrijk boekwerk is samengesteld en dan heb ik het nog niet over de plannen gehad die erin staan.

De begroting is een duidelijke uitwerking van het coalitieakkoord waarop wij als SP’ers nog steeds bijzonder trots zijn. Dit college wil aanpakken, dat zie je. Je kunt in de begroting zien dat dit college weet dat er teveel klaslokalen in Amsterdam zijn waar leerlingen op een extra rij voorbij het bureau van de docent zijn gestapeld en dat conciërges van levensbelang zijn voor het goed draaien van een school.

Je kunt ook zien dat het college weet dat er veel te veel Amsterdamse kinderen in armoede leven. Daarom gaat het armoedevoorzieningen beschikbaar maken voor mensen op 120 procent van het wettelijk sociaal minimum, een lang gekoesterde wens van de SP.

Daarnaast kunnen we in de begroting lezen dat er de broodnodige extra inzet komt om de jeugdwerkloosheid te bestrijden en dat de beloofde tijdelijke perspectiefbanen worden ontwikkeld. Met die perspectiefbanen maakt het college komend jaar gelukkig een einde aan de praktijk dat mensen in Amsterdam met behoud van uitkering onder dwang (want op straffe van een korting op hun uitkering) werk moeten verrichten waar gewoonlijk minimaal een minimumloon voor betaald zou worden.

Je ziet in de begroting ook dat het college zich bewust is van een ander prangend probleem in de stad: de woningnood. Er wordt komend jaar 65 miljoen euro klaargezet voor de bouw van nieuwe woningen. Wij zijn daar blij mee en ja, ook als daar voor een deel woningen voor het middensegment voor gebouwd worden. Met nieuwbouw van woningen in de vrije sector tot duizend euro kan de doorstroom namelijk bevorderd worden en komen er sociale huurwoningen vrij voor de groep die ze het hardste nodig heeft. Overigens wordt met dit geld als het aan ons ligt natuurlijk ook extra sociaal gebouwd, maar dat is aan de wethouder bouwen en wonen wel besteed, weet ik.

Juist bij dat punt, het punt van bescherming van de sociale woningvoorraad in Amsterdam wil ik het college een extra compliment maken. Want iedereen in deze raad weet dat het beschermen van de sociale woningvoorraad in deze stad, die we zo hard nodig hebben, vechten tegen de bierkaai is, enkel en alleen door het Rijksbeleid. En toch stelt het college zich doelen en belooft het moedig te strijden voor het behoud van betaalbare woningen voor alle Amsterdammers.

Dat laat deze begroting vaker zien: een stevig weerwoord van het college op de afbraakplannen van het Rijk. Het college verzekert op verschillende plekken in de begroting dat het de klappen vanuit Den Haag kan en zal opvangen. Of het nou gaat om het teruglopen van de middelen voor de sociale werkplaatsen, het verplicht afschaffen van bepaalde armoedegelden zoals de langdurigheidstoeslag, mensen die zorg nodig hebben en langer thuis moeten wonen. Overal ligt een antwoord klaar met als grootste verdedigingslinie natuurlijk het fonds Zorg, Werk en Jeugdzorg.

Dat fonds is goed gevuld maar de beheersregels van het fonds, wie mag er wanneer iets uithalen, zijn stevig en dat laatste geeft al aan dat de verwachting is dat er snel veel geld uitgehaald zou kunnen gaan worden. Wij vertrouwen het college best met die pot, maar we maken ons toch ook wel zorgen over de effecten van de decentralisaties voor Amsterdam. Effecten die het eerst en het duidelijkst voelbaar zullen zijn door Amsterdammers die te maken hebben met jeugdzorg, wmo en de sociale werkplaats. De doemscenario’s zijn legio en daarom denken wij dat het slim is om een meldpunt op te zetten met een vliegende brigade. Het eerste voor mensen om misstanden of fouten als gevolg van de decentralisaties te melden bij een goed luisterend oor. Het tweede om die fouten direct te onderzoeken en met spoed een oplossing te vinden. Daarvoor hebben wij een motie.

Voorzitter, wij hebben er uiteraard het volste vertrouwen in dat dit college met acht zelfverzekerde wethouders binnen de financiële kaders die de begroting biedt goede, degelijke plannen kan presenteren, voor zover die niet in de begroting staan. Maar we zijn ook overtuigd van de kracht van deze raad, oppositie en coalitie, om met voorstellen te komen en richting te geven binnen deze begroting.

Eén zaak zijn wij nog verplicht op te lossen naar aanleiding van een debat dat we enige tijd geleden hier hadden: het regelen van een bed-, bad- en broodvoorziening in deze stad voor uitgeprocedeerde asielzoekers die niet terug kunnen. D66 sprak er eerder al over. Amsterdam is een stad met een hart, dat blijkt al uit het feit dat de groep die nu in het Vluchtgebouw zit, niet van honger omkomt. Er zijn Amsterdammers die die mensen genoeg eten brengen, uit eigen zak betaald. Maar we kunnen niet alles aan crowdfunding overlaten. We hebben het er eerder over gehad en een meerderheid van de partijen hier is het erover eens dat er een minimumvoorziening moet zijn voor mensen die geen status hebben en nergens anders terecht kunnen. We hebben een zorgplicht. Nou heb ik eerder op deze plek gesteld dat er met mij afgerekend mag worden als bed, bad en brood niet geregeld zouden worden. Later heb ik daaraan toegevoegd dat ik vind dat bij de begroting duidelijk zou moeten zijn dat het er komt. In de begroting wordt het echter niet genoemd. Dus mijn fractie en die van D66 voelen zich verplicht om nu per motie het college alsnog op te roepen een dergelijke voorziening te regelen. Nog steeds wil ik bij het indienen van die motie duidelijk gezegd hebben dat de financiering hiervan feitelijk vanuit het Rijk zou moeten komen en dat ik de burgemeester steun in zijn pogingen te voorkomen dat Amsterdam zich ontwikkelt van een stad die zijn zorgplicht vervult naar een stad die alle vluchtelingen in de Randstad moet opvangen. Daarom is de motie voorzichtig geformuleerd. Ik hoop dat veel fracties er hun steun aan kunnen geven.

Voorzitter, ik leer mijn leerlingen bij schrijfvaardigheid dat het mooi is om af te sluiten met een uitsmijter. Ik zou een slecht voorbeeld voor hen zijn als ik niet nu zelf met een uitsmijter zou komen. Het coalitieakkoord Amsterdam is van iedereen heeft zijn beslag gekregen in deze begroting die wat mij betreft ook van iedereen is. De komende maand gaan we met z’n allen veel werk verrichten en ik hoop dat tussen al het politiek gekonkel dat er ongetwijfeld zal komen, we met z’n allen niet vergeten dat de stad van iedereen is en dat dit een verhaal van iedereen hoort te zijn.