Amsterdam

De onderstaande tekst zijn de algemene beschouwingen die SP-fractievoorzitter Daniël Peters uitsprak bij de raadsvergadering over de hoofdlijnen van de begroting voor volgend jaar: de Voorjaarsnota.

Het Rijk neemt, de gemeente geeft, kopte de Mug begin dit jaar boven een artikel over het sociaal beleid van het Amsterdamse college in het algemeen en SP-wethouder Vliegenthart in het bijzonder. Dit is een zin die ik het afgelopen jaar meermaals voorbij heb horen komen. ‘Het armoedebeleid van SP-wethouder Arjan Vliegenthart is overgoten met een SP-rode tomatensaus’, meldde Het Parool in april in een ander artikel, waarin treffend de grote verschillen tussen het rechtse beleid van Rotterdam en het linkse beleid hier werden neergezet. Twintig miljoen erbij in Amsterdam, dertien miljoen eraf in Rotterdam. Het artikel ging vergezeld van een wetenschappelijke onderbouwing waarin werd beargumenteerd dat mensen van wie de acute geldproblemen worden weggenomen, van wie de kinderen gewoon kunnen meedoen op school, aan sport en cultuur, veel beter in staat zijn hun positie uiteindelijk duurzaam te verbeteren dan mensen waarop de totale Verelendung wordt toegepast. De wortel wint het van de stok, Amsterdam wint het ook wetenschappelijk gezien van Rotterdam, aldus het Parool.

Volgende week zit het eerste jaar van het al niet meer zo nieuwe college erop. En het begint op stoom te komen. Er wordt flink gebouwd in de stad. Het gaat zelfs zo hard dat de vrees nu eerder is dat er te weinig bouwgrond in Amsterdam is. Daarnaast is een deal gesloten met AirBNB en wordt de strijd tegen illegale verhuur opgevoerd, nu ook bij woonboten. Het Leidseplein en de Munt gaan op de schop, in samenspraak met de bewoners, zoals dat hoort. Ook bij scholen gaat de schop in de grond. Nieuwe scholen en uitbreiding van oude scholen, om een groeiende stad ook een groeiend onderwijsaanbod te gunnen. De professionals voor de klas krijgen het heft in handen. Docenten mogen via de lerarenbeurs voor hun eigen ontwikkeling gaan zorgen. Het meest ambitieuze duurzaamheidsprogramma in de geschiedenis van de stad is vastgelegd, en moet nu tot uitvoering gebracht worden.

Op het gebied van zorg en welzijn denk ik dat de stad er trots op mag zijn, dat wij het aanbod van zorg op peil gaan houden. Ik ben er trots op dat wij in Amsterdam – ondanks de onwaarschijnlijke chaos die we door de PGB’s op onze schoot kregen gekletterd – vooruit liepen met het uit de problemen houden van zowel zorgverleners als zorgbehoevenden.

Het stadsbestuur komt ook op stoom met het verbannen van verplicht werken voor je uitkering en onder het minimumloon. Mensen krijgen ofwel een leerstage, waarbij ze tegen een bedrag ter hoogte van het minimumloon een baan kunnen leren en een certificaat kunnen behalen, ofwel een heuse perspectiefbaan, waarvan de eerste het komende jaar naar verwachting van start zullen gaan. Zo helpt Amsterdam mensen weer aan het werk die die baan op eigen kracht nou net even niet kunnen bereiken.

De oppositie komt ook op stoom. Dat moet toch gezegd. De bijeenkomst voor organisaties die subsidie zullen verliezen van vorige week donderdag was strak in elkaar gezet. “Zeg ik het goed als ik zeg dat het schrappen van uw subsidie de stad meer geld gaat kosten dan de bezuiniging oplevert?” “Maar als uw subsidie wordt geschrapt, verdwijnt u helemaal, dat klopt toch?” Met die laatste vraag citeer ik de PvdA die dacht dat de Fietsersbond volledig zou verdwijnen als ze de subsidie – zonder dat hier enig doel of enig programma aan hangt – in Amsterdam kwijt zouden raken.

Laat ik duidelijk zijn: wij zijn ervan overtuigd dat alle organisaties die kwamen inspreken goed werk doen voor de stad. Wij denken alleen niet dat al die organisaties daar ook gemeentelijke subsidie voor moeten krijgen. Sommige organisaties zouden in staat moeten zijn te bestaan zonder gemeentelijke ondersteuning. De doelen van andere organisaties kunnen ook bereikt worden met minder subsidie of door geld direct neer te leggen bij de mensen die het nodig hebben en niet bij een vereniging, een apparaat of wat voor constructie dan ook die daarboven hangt.

Acht van de tien door GroenLinks gevreesde subsidiebezuinigingen – ze wijdden er zelfs een imposante serie artikelen aan – haalden nooit het voorstel aan de gemeenteraad. En laat ik eerlijk zijn, net als GroenLinks ben ik daar heel blij mee.

Ondertussen heeft de PvdA het over de ‘verneoliberalisering’ van de stad, omdat er 25 miljoen gekort wordt op subsidies, in hetzelfde artikel waarin zij trots vermeldt dat in de vorige periode 340 miljoen aan de stad onttrokken is. Laat ik het maar ideologisch zoekend noemen. Om meerdere redenen. Ten eerste omdat socialisme iets anders is dan subsidie. Iets meer is dan subsidie. Socialisme draait om verheffing van mensen. En dat kan soms door subsidie te verstrekken aan een initiatief, maar vaker door mensen zelf de mogelijkheid, de positie te geven hun leven vorm te geven, zoals de gemeente doet via het nieuwe armoedebeleid.

Ten tweede, volgens de PvdA zijn de subsidiebezuinigingen nu niet meer nodig omdat de crisis voorbij is. Dus men is trots op de gigantische bezuinigingen in crisistijd en vindt bezuinigingen nu niet meer nodig. Dat is nu precies het neoliberalisme: Een crisis ga je te lijf door keihard te bezuinigen, precies wat het vorige stadsbestuur deed. Zoals ik al zei, men is ideologisch zoekend.

De gevolgen van die crisis zijn echt nog niet voorbij in de stad. De rijen bij de voedselbanken zijn niet korter geworden, het aantal Amsterdammers dat zijn huur niet kan betalen groeit nog steeds, en dan hebben we nog te kampen met bizarre bezuinigingen op de zorg van het kabinet die we als stad maar even moeten opvangen. Die crisis, die voortduurt in de lagen van de bevolking die hem het slechtste kunnen hebben, vraagt de investeringen die in het coalitieakkoord zijn afgesproken en die nu worden ingezet.

Is het dan allemaal hosanna wat de SP betreft? Nee, dat is het niet. De set subsidiebezuinigingen is een afgewogen geheel die iedere coalitiepartij wat opluchting en wat pijn bezorgt. Voor de SP zijn de bezuinigingen op de dak- en thuislozen en op de bibliotheek het pijnlijkst. Hoewel bij de eerste groep de investering ook wel erg hoog is, met 174 miljoen. Voor het geld dat het kost om 1 dakloze opvang te bieden, kun je er 2 in een huurwoning plaatsen. En dan zou je de huur nog voor ze kunnen betalen ook. Desalniettemin willen we op z’n minst de garantie dat hierdoor geen enkele dakloze extra op straat terechtkomt. Ik roep het college op te kijken naar hoe het komt dat de kosten per dakloze hier zo hoog zijn, en te onderzoeken voor welke groep daklozen de toewijzing van een woning eventueel een oplossing zou kunnen zijn en welk deel van de groep dat niet aan kan. Bij de bezuiniging op de bibliotheek, waar het vorige college ook al op bezuinigde, willen we de wethouder vragen bij het overleg met de OBA in te zetten op het openhouden van alle buurtvestigingen. De SP ziet liever een beperking van de openingstijden van de hoofdvestiging dan sluiting van een buurtbieb. Maar daar komen we – net als over de gevolgen van de andere bezuinigingen – in de commissie zeker nog over te spreken.

Naast deze bezuinigingen op de subsidies baart het snijden in het gemeentelijk apparaat ons deels zorgen. Ik ga niet onder stoelen of banken steken dat ik blij ben dat er daarbij naar de bijna driehonderd fte aan communicatiestaf wordt gekeken, want ja dat kan een tandje minder. Maar ik hoop ook van ganser harte dat de beroemde motie Ivens, die bij de afgelopen reorganisatie geen gedwongen ontslagen als uitgangspunt had, bij deze operatie in de binnenzak van wethouder Litjens zit. Laat de inzet vooral blijven dat de 350 fte die er vanaf moet, inderdaad door natuurlijk verloop afvloeit.

En ook niet over alle investeringen bij deze Voorjaarsnota staat de SP-fractie op voorhand te juichen. Wij willen bijvoorbeeld graag van het college weten waarom de gemeente Amsterdam twee miljoen moet uitgeven aan het organiseren van een Eurotop. Is daar niet gewoon een landelijk budget voor? En over de een miljoen euro voor experimenten in het kader van stad in balans zullen we nog wel een aantal keer te spreken komen, te beginnen in de commissies volgende week.

Mijn vader zegt altijd: socialisten zijn nooit tevreden, want ze zijn nooit klaar. De strijd is nooit voorbij. Daar heeft hij gelijk in. Amsterdam is nog geen socialistische heilstaat en Nederland al helemaal niet, om over de wereld nog maar te zwijgen.

Maar naar mijn stellige overtuiging is na 1 jaar van uitvoering geven aan het nieuwe coalitieakkoord wel een eerste kleine stap gezet. De SP kijkt uit naar de komende drie jaar.