Amsterdam

De SP is wel verguisd om haar visie op integratie, maar is inmiddels aan alle kanten ingehaald als het gaat om ingrijpende maatregelen. Na vier jaren schreeuwen zijn veel politici nog steeds niet bedaard en blijven roepen om allerlei gebods- en verbodsbepalingen. De positie van de SP-senator en schrijfster Anja Meulenbelt is helder: Integratie gaat meer over emancipatie dan over normen en waarden.

Wat heeft u persoonlijk met het vraagstuk integratie?
Ik ben van huis uit een overtuigd multiculturalist, dat wil zeggen dat ik er van uitga dat Nederland een migrantenland is, dat al eeuwen lang is gevormd door de binnenkomst van mensen uit andere culturen, onder andere als gevolg van ons eigen kolonialisme. En ik werk al tien jaar in de Gazastrook, een moslimgemeenschap, en deel dus niet de koudwatervrees voor alles wat anders is. Ik ga er van uit dat we werkelijke problemen onder ogen moeten zien, en aanpakken, maar dat het verkeerd is om alles op het bordje van de migranten, of erger, de moslims te leggen. En dat is wel wat er nu gebeurt.

Wanneer is iemand geïntegreerd?
We hadden eens een beter integratiebeleid. Dat ging over participeren, werk, opleiding, wonen. Met deze regering lijkt het er wel op alsof een migrant pas in orde is als hij alles wat eigen is heeft afgelegd. Het wordt helemaal gegooid op de cultuur. Dat vind ik kwalijke onzin.
Waar het om gaat: dat iedereen zich aan de wet houdt, maar dat spreekt vanzelf. Dat elke migrant z’n best doet om Nederlands te leren, en dat wij er voor zorgen dat er dan ook kansen zijn om werkelijk te participeren. Integratie gaat over een volledige burger kunnen zijn, dus ook politiek participeren, en het gaat meer over emancipatie dan over ‘normen en waarden’ – waarvan toch niemand weet wat die inhouden. Migranten zijn geintegreerd wanneer ze een plek hebben gevonden, voor hun belangen opkomen, volledig burger zijn – met behoud van hun eigenheid. Net als andere Nederlanders.

De afgelopen jaren zijn de verhoudingen tussen verschillende bevolkingsgroepen slechter geworden. Wat is uw analyse van deze ontwikkeling?
De huidige migranten hebben de pech dat ze aankomen in een tijd dat wij hier al vergaand ontzuild zijn en ontkerkelijkt, en eigenlijk niet weten wat we aanmoeten met mensen die hun geloof niet zien als iets ‘wat je thuis maar doet’. Verder is het natuurlijk dat de angst voor terroristische aanslagen nu opgeteld worden bij de angst voor teveel migranten, dat opgeteld bij een beleid van de overheid dat migranten vooral als buitenstaanders en buitenlanders behandelt, en je ziet het vijandbeeld tegen migranten, en vooral de moslims groeien.

Hoe slecht is het nou eigenlijk gesteld met de integratie van minderheden in Amsterdam?
Met de integratie van een heel groot deel van de migranten gaat het heel erg goed. De meerderheid van de tweede generatie heeft een enorme inhaalslag gemaakt. Met een minderheid gaat het nog niet goed. Vooral de werkloosheid onder jongeren is een groot probleem, en willen we Franse toestanden voorkomen dan moet dat absoluut worden aangepakt. Die jongens moeten zelf hun best doen, een opleiding volgen, goed Nederlands leren, maar dan moeten ze ook een kans maken anders gaat het mis. Tot nu toe zijn de rotzakjes die de sfeer in een buurt verpesten een erg kleine minderheid, maar ze veroorzaken veel last en helpen natuurlijk ook niet bij een beetje vriendelijker beeldvorming over migranten. We moeten dat probleem niet groter maken dan het is, maar zeker aanpakken, ze er uit plukken, met de ouders praten, overleggen met de mgrantenorganisaties, heropvoeden als dat nodig is.

Wat zijn op dit moment de grootste belemmeringen voor integratie?
Hoe moeten deze worden weggenomen?
De hardnekkige achterstand bij een deel van de jonge migranten. Dus alles op alles voor opleidingen en werk. Tegelijk is het nodig dat de autochtone bevolking beseft dat integratie altijd tweerichtingsverkeer is, dus die jongens moeten wel kansen krijgen en de eindeloze stigmatisering helpt daar geen zier bij. Het gaat altijd om twee dingen: achterstand en achterstelling.

De strategie is er verder een van alle beetjes helpen. Er is niet een manier waarop alles morgen helemaal klaar is. Alle migrantengroepen hebben tijd nodig gehad. Sommige mensen bereik je met dialoog projecten, andere met ‘gedeelde belangen organiseren’ in de wijken. Ik ben er erg voor om projecten te ondersteunen die door allochtonen zelf worden gedragen, zoals hulpverlening voor moslimmeiden, allochtone bezoekvrouwen voor geisoleerde vrouwen van de eerste generatie, ouderenprojecten voor cultureel aangepast wonen, enz. Het initiatief van Pieter Hilhorst om meer witte kinderen naar zogenaamde zwarte scholen te krijgen lijkt me te proberen. Want ook hier blijkt dat het niet de zwarte kinderen zijn die niet om een gemengde school willen, maar witte ouders die hun kinderen daar weghalen.

Waarom kiest de SP voor integratie via de geleidelijke weg ipv het steunen van 21e eeuwse 'Dolle Mina' Ayaan Hirsi Ali?
Emancipatie van vrouwen kan alleen maar geleidelijk, ook al gaat de voorhoede sneller, en kan alleen maar van binnenuit, door de vrouwen zelf. Ayaan Hirsi Ali is geen Dolle Mina. Dat was een groep, met een snel groeiende achterban. Hirsi Ali heeft zich nooit bekommerd om de vrouwen zelf, ze is een solist. En ze heeft maar een oplossing: schaf het geloof af. Dat komt dus slecht aan bij de vrouwen die heel goed weten dat het niet het geloof is waar ze last van hebben. Hirsi Ali is niet voor niets vooral populair bij rechtse autochtonen die bang zijn voor moslims en zoveel mogelijk migranten weg wil hebben. Er zijn al heel veel prima initiatieven van allochtone vrouwen zelf, tegen huiselijk geweld, tegen vrouwenbesnijdenis, tegen gedwongen huwelijken en eerwraak. Ik zie een groeiende emancipatiegolf onder moslima’s. Daarbij wordt ook steeds weer duidelijk dat het ook gaat om sociaal-economische problemen van migranten – daar heeft Hirsi Ali van de VVD natuurlijk geen antwoord op.

Hoe mensen in hun eigen wijk de situatie kunnen verbeteren?
Er op af. Ik heb de afgelopen jaren zelf veel kontakt gemaakt met migranten organisaties en vrouwengroepen (zie mijn weblog) en elke keer viel me weer op hoe welkom ik was en hoe weinig autochtonen er waren. Er is nog een wereld te winnen gewoon al met belangstelling, kontakt, praktische ondersteuning en gezamenlijke activiteiten. Maak van elk buurthuis een multicultureel voorbeeld – het kan, zorg voor activiteiten voor jongeren, ouderen, vrouwen – kijk waar gemeenschappelijke belangen liggen op het gebied van huisvesting en buurtvoorzieningen. Zorg dat buurtbewoners doorkrijgen dat ze meer met elkaar gemeen hebben dan dat hen scheidt.
www.anjameulenbelt.sp.nl