Amsterdam

Sinds de 19e eeuw strekt zich vanaf de punt van het Zeeburgereiland een bijna vijf kilometer lange strekdam in het IJmeer. Maar nu wil het Projectbureau IJburg een gat van 200 meter in deze dam maken: een kortere route voor de plezierjachten die naar de aan te leggen jachthaven bij IJburg willen gaan. Meer dan vijftig bomen moeten hiervoor gekapt worden en de gevolgen voor het milieu van het IJmeer zijn onbekend. De SP is hier fel op tegen.

Al meer dan honderd jaar is de strekdam volledig met rust gelaten. Vanaf het voormalige Kaap Kot strekt deze zich kilometers uit in het IJmeer, tot voorbij Durgerdam. Aan het eind staat een klein vuurtorentje dat sinds jaar en dag de schepen de weg wijst. Het ruwe paadje over de dam wordt nauwelijks onderhouden. Alleen af en toe worden de voortwoekerende doornige bramenstruiken door Rijkswaterstaat, de eigenaar van de strekdam, gesnoeid om het pad vrij te houden.
De natuur heeft zich vrij kunnen ontwikkelen op deze aanvankelijk kale dam. Veel zaadjes hebben door vogels, wind en water hun weg gevonden en zorgen nu voor een gevarieerd aantal planten en bomen. Nu vangen die bomen natuurlijk veel wind zo midden in het IJmeer. Er zijn in het verleden ook wel bomen afgebroken of omgewaaid, maar vaak weer uitgeschoten. Het geeft een mooi wild natuurbeeld. Bovendien stikt het er van de insecten en vogels. Bij elke wandeling kom je wel afgekloven overblijfselen van vissen tegen die daar door vogels naartoe zijn gebracht om rustig op te eten. De strekdam heeft zich ontwikkeld tot een bijzonder en uniek natuurgebied bij Amsterdam.
Het is hier rustig. Alleen een enkele wandelaar, al dan niet vergezeld van een hond, kom je hier tegen. Vogels en dieren hebben hier geen last van, die kunnen zich makkelijk verbergen tussen de struiken en in de rietkragen naast de dam.

De afgelopen jaren heeft IJburg zich ontwikkeld. Dit is nog in volle gang. En dat dreigt nu de ondergang van de dam te worden. Er komt een jachthaven bij het Steigereiland, pal tegenover de strekdam. Die zal voor boten vanaf het IJmeer makkelijk te bereiken zijn. De boten die van uit Amsterdam door de Oranjesluizen komen moeten eerst om de strekdam heen varen. Voor hen moet er een gat in de dam komen om een kortere vaarroute mogelijk te maken. De eigenaren van plezierjachten willen blijkbaar niet al te lang op hun plezierjacht verblijven.

De woensdag voor kerstmis werd de aanvraag voor een kapvergunning van 55 bomen gepubliceerd. Normaal is er een periode van zes weken om bezwaar te kunnen maken tegen een dergelijke vergunning. Maar dat werd ingekort tot twee weken: twee dagen na oudennieuw moest het bezwaarschrift zijn ingeleverd. Alleen tijdens de kerstvakantie konden mensen dus reageren. Je zou bijna denken ?ze doen het erom?. Diverse mensen hebben bezwaar gemaakt, ondanks de korte tijd en de vakantie.
Voordat er gekapt mag worden, moeten deze bezwaren behandeld zijn. Dit neemt nogal wat tijd in beslag. Het Projectburo IJburg heeft hierop de aanvraag bij het stadsdeel Zeeburg ingetrokken: niet Zeeburg maar de centrale stad zou hierover moeten beslissen. Procedureel gesjoemel is altijd al een sterke kant geweest van Projectbureau IJburg.

In de media ging het Projectbureau nu in de aanval: het gat in de strekdam moest er juist komen ter verbetering van het milieu. De aanslag op het milieu door de komst van IJburg moet gecompenseerd worden. Met het gat ('coupure' in het taalgebruik van het projectbureau) in de strekdam ontstaat er een nieuw eiland waar vogels ongestoord door mensen zouden kunnen verblijven.
Op het eerste gezicht lijkt dit een goed argument. Maar het is een drogredenering. Inderdaad heeft het Projectbureau zich verplicht om te zorgen voor natuurcompensatie.Dit is ook terecht, maar de strekdam is al een bijzonder natuurgebied. Door een stuk dam onbereikbaar te maken voor wandelaars wordt geen nieuw natuurgebied ontwikkeld, maar krijgt een bestaand natuurgebied een iets andere functie. Bovendien wordt het kleiner in omvang. Van compensatie is pas sprake als er iets wordt toegevoegd.
Rust wordt hier ook niet gecreerd: door het maken van een extra vaarroute ontstaat er juist veel beweging, lawaai en stank van de plezierjachten. Om nog maar te zwijgen over de speedboten en waterscooters die de stranden van IJburg nu al teisteren. En met al die boten zal het eiland niet mensloos blijven: op de kop van de dam zijn twee kleine strandjes, waar nu ook al vaak bootjes aanleggen.

Het IJmeer is een belangrijk Europees vogelgebied. Zowel voor standvogels als trekvogels. Het maken van een gat kan juist een nog grotere aanslag op het milieu van het IJmeer betekenen. Er zullen andere stromingen in het water komen. Maar er is niet onderzocht wat de gevolgen hiervan zullen zijn. Het is goed voor te stellen dat er door de stroom veel modder en slijk in beweging komt die de mosselen in het water zullen bedreigen. Wat weer een aanslag op het vogelpopulatie kan betekenen.

Het zou het Projectbureau sieren om plannen te maken waarbij er echt gecompenseerd, toegevoegd wordt. Er zou gezocht kunnen worden naar plekken waar het er toe zal doen. Bijvoorbeeld in het gebied tussen IJburg en Flevoland: daar is de kwaliteit van het water de laatste jaren juist achteruit gegaan. Het creren van een eiland zou daar voor zowel voor de kwaliteit van het water als voor de leefomgeving van de vogels een vooruitgang betekenen.

Kortom, de SP eist dat er geen gat wordt gemaakt in de strekdam bij het Zeeburgereiland. Er moet natuurcompensatie komen elders in het gebied. Het weghalen van een deel van een bestaand natuurgebied en een deel van wat er over blijft ?natuurcompensatie? noemen is volgens de SP een gezocht argument om de plannen door te drukken.
Als het Projectbureau IJburg en de centrale stad hun plannen toch willen doorzetten, dan moet dat wel op een goede manier gebeuren. Dat wil zeggen dat er eerst onderzocht moet worden wat de gevolgen zijn voor het milieu in het IJmeer. En moet de normale bestemmingsplan-procedure gevolgd worden. Bewoners en betrokkenen moeten de gelegenheid krijgen om aan te geven wat zij van de plannen vinden.

Het milieu heeft geen stem, de bewoners wel.

Mark van Dongen