Amsterdam

Zo is de Voedselbank niet langer noodzakelijk

Inleiding

Als sociaal-democraat kan je niet accepteren dat er voedselbanken en supermarkten voor minima worden opgericht. Je zou er keihard aan moeten werken om die mensen er weer bovenop te helpen. (Wouter Bos in interview in krant van Amsterdam Noord van december 2005)

De voedselbanken schieten als paddestoelen uit de grond. Als je daar niet tegen in het geweer komt, vindt er toch een soort Amerikanisering van je stad plaats. (Lodewijk Asscher in december 2005)

Het oplossen van de armoedeproblemen die leiden tot gang naar de voedselbank zouden op gemeentelijk en landelijk niveau moeten worden aangepakt. (Rob Post, stadsdeelvoorzitter PvdA Amsterdam Noord, in november 2005)

Sinds 2001, met de introductie van de eerste voedselbank in Rotterdam door het echtpaar Sies, heeft het verschijnsel voedselbank een explosieve groei doorgemaakt, ook in Amsterdam. Dit ondanks de ferme uitspraken van met name de PvdA in haar campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2006. Als de PvdA aan het bewind kwam, zouden de voedselbanken overbodig worden gemaakt. Anno 2010, na vier jaar PvdA-bewind, heeft in Amsterdam elk stadsdeel een voedselbank. Amsterdam telt op dit moment veertien voedselbanken met ruim 1000 huishoudens, oftewel ruim 2500 mensen als klant.

De SP is blij met het werk van alle vrijwilligers van de voedselbank, zijn geven daarmee immers aan begaan en solidair te zijn met hun medemens. Aan de andere kant zouden voedselbanken in Nederland niet nodig moeten zijn. In een modern en ontwikkeld land als Nederland mogen mensen niet afhankelijk zijn van particulier initiatief om te kunnen overleven in de jungle van alledag. De praktijk van de 19e eeuw is letterlijk en figuurlijk niet meer van deze tijd. Voedselbanken moeten daarom zo snel mogelijk niet langer noodzakelijk zijn.

De Amsterdamse voedselbank en de klant

Het profiel van de klant van de Amsterdamse voedselbank is aldus:
- 80 procent van de klanten leeft al jaren van een bijstandsuitkering;
- 80 procent van de klanten zit met schulden;
- 60 procent van de klanten geeft aan structureel niet te kunnen rondkomen;
- 40 procent van de klanten hoort tot de groep van alleenstaande ouder;
- 50 procent van de klanten maakt langer dan half jaar gebruik van de voedselbank;
- 10-40 procent van de klanten maakt korter dan een half jaar gebruik van de voedselbank, om een moeilijke periode - bijvoorbeeld tijdelijke werkloosheid - te overbruggen;
- Veel klanten benaderen de hulpverlening pas als de problemen al groot zijn;
- Veel klanten hebben meerdere problemen, zoals te weinig geld, geen werk, psychische klachten.

Wat de SP tussen 2006 en 2010 heeft voorgesteld zodat voedselbanken niet langer nodig zijn

Mensen kloppen in Amsterdam bij de voedselbank aan omdat zij al heel lang op het sociaal minimum en de hulpverlening niet meer vertrouwen. Omdat de aanvraag van de uitkering bij de DWI te veel tijd in beslag neemt en ze daardoor zonder inkomen zitten. Omdat ze in de schulden zijn geraakt. Samengevat: mensen gaan naar de voedselbank omdat ze te weinig of geen inkomen hebben.

De gemeentelijke overheid heeft niet de bevoegdheid inkomenspolitiek te bedrijven. Niettemin heeft een gemeente meerdere mogelijkheden om ervoor te zorgen dat mensen met een laag inkomen het beter krijgen. Maar de gemeente moet het wel willen. Tussen 2006 en 2010 heeft de SP allerlei voorstellen gedaan om te bewerkstelligen dat mensen niet langer naar de voedselbank hoeven. De SP heeft voorgesteld om

- een Amsterdamse Werkcentrale op te richten waarin Amsterdammers die tot dan toe een uitkering hebben, tegen een gewoon loon en CAO maatschappelijk nuttig werk verrichten;
- het beleid rondom de uitkering een menselijker gezicht te geven door de aanvraag van de uitkering te versoepelen, sneller een voorschot te geven, meer klantmanagers aan te stellen en een uitkering niet stop te zetten voor zwart op wit bewezen is dat er fraude wordt gepleegd;
- de gemeentelijke voorzieningen zoals de Bijzondere Bijstand en de Plusvoorziening toegankelijk te maken voor alle Amsterdammers met een inkomen tot 120% in plaats van 110% van het sociaal minimum;
- de Bijzondere Bijstand te verruimen, zodat meer mensen er vaker gebruik van kunnen maken;
- de leenbijstand voor duurzame gebruiksgoederen, waardoor mensen in de schulden raken, om te zetten in bijstand om niet;
- de nieuwe regeling chronisch zieken die ervoor zorgt dat heel veel Amsterdammers met een laag inkomen er tientallen euro's per maand op achteruit gaan, te vervangen door een regeling op maat, een regeling die uitgaat van het individu;
- de ID-banen niet af te bouwen maar in stand te houden;
- met woningbouwverenigingen af te spreken dat de huur pas eind van de maand wordt gend en niet op de eerste van de maand;

Het Amsterdamse gemeentebestuur, bestaande uit PvdA en GroenLinks, en de raad heeft de voorstellen van de SP, die allemaal financieel haalbaar waren, consequent afgewezen. Het gemeentebestuur heeft daarnaast zelf geen maatregelen genomen: de gang naar de voedselbank is voor veel mensen anno 2010 nog steeds noodzakelijk. De gemeente heeft zo doende niet alleen de verkiezingsbelofte gebroken maar heeft ook getoond geen visie te hebben. Wij durven te stellen dat met deze maatregelen de voedselbanken dan nu niet meer noodzakelijk zouden zijn.

Maatregelen die ervoor zorgen dat voedselbanken vanaf 2010 daadwerkelijk niet meer nodig zijn

Met de SP aan het roer in Amsterdam wordt dat anders. Het op zich zelf bewonderenswaardige particuliere initiatief van de voedselbank is dan niet langer noodzakelijk, omdat met de SP in het college die maatregelen worden genomen die nodig zijn om het leven in Amsterdam voor de minima te verbeteren. Immers, als het Amsterdams Werkbedrijf van de SP er komt, ter vervanging van de uitkeringsfabriek van de DWI, verdient iedereen die bij het Werkbedrijf in dienst is tenminste een minimumloon. Het grootste deel van de klanten van de voedselbank is daarmee uit de problemen en hoeft niet langer naar de voedselbank.

De SP zou willen dat ook kleine ondernemers met een inkomen op of onder bijstandsniveau in aanmerking komen voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Helaas is dit door regels uit Den Haag nog niet mogelijk.

Om de voedselbank helemaal overbodig te maken, stelt de SP daarnaast de volgende maatregelen voor:

1. Iedereen een baan bij het Amsterdamse Werkbedrijf.
2. Breng de menselijke maat terug bij de bijstand. Versnel het traject van bijstandsverstrekking, ga flexibeler om met voorschotten bij aanvraag, stopzetting/opschorting van de uitkering en hanteer geen excessieve strafvorderingsmaatregelen. De aanvraag voor bijstand moet eenvoudiger worden en aanvragers moeten actief ondersteund worden bij het aanvragen en de administratieve afwerking. Ook dient er bij DWI meer aandacht te zijn voor klantcontact waarbij per klant gekeken moet worden hoeveel tijd er nodig is om iemand echt te helpen. Dit kan budgetneutraal.
3. Breid het budget voor bijzondere bijstand uit om de regeling ruimhartiger te maken, onder andere door de leenbijstand voor duurzame gebruiksgoederen te wijzigen in bijzondere bijstand om niet. Kosten: 8,4 miljoen euro.
4. Laat meer mensen profiteren van gemeentelijke voorzieningen voor het wettelijk sociaal minimum, door het sociaal minimum op te trekken naar inkomens tot 120%. Met deze maatregel zijn ook de werkende armen uit de geldproblemen. Kosten: 5 miljoen.
5. Verhoog de toeslag voor de alleenstaande bijstandsouder van wie het kind 18 is geworden van 243 naar 250 euro, het bedrag dat de rijksoverheid aangeeft. Kosten: 75.000 euro.
6. Laat mensen weten waar ze recht op hebben. Organiseer spreekuren bij verzorgingstehuizen, wijkcentra en dergelijke. Zoek mensen actief op en wijs hen op de mogelijkheden. Verschillende organisaties moeten hierbij goed samenwerken. Zo voorkomen we vervreemding van mensen van de samenleving. Bovendien kan op deze manier preventief ingegrepen worden. Dit kan budgetneutraal. Stel bovendien in elk stadsdeel een allochtonenzorgadviseur aan die de mensen actief informeert over zorgzaken. Kosten: 0,25 miljoen euro.
7. Pak schulden aan. Breng alle activiteiten op het gebied van schuldhulpverlening onder in een brede budgetwinkel waarin alle noodzakelijke partners deelnemen onder regie van de gemeente. Werk hierbij samen met woningcorporaties en energiemaatschappijen en train de mensen in het verantwoord omgaan met geld. Zorg dat deze mogelijkheden ook goed bekend worden. Zorg dat er geen agressieve leenreclame meer wordt uitgezonden op AT5 en Salto.
8. Regel met woningcorporaties dat de huur niet per de eerste van de maand wordt afgetrokken maar per de vijfentwintigste van de maand. Veel ouderen en uitkeringsgerechtigden ervaren de huidige betaaldatum als een probleem. De huurder betaalt bij het aangaan van het huurcontract borg en de huur vooruit betalen is dus ook helemaal niet nodig.