Amsterdam

Initiatiefvoorstel: iedereen telt, dus ook daklozen

Initiatiefvoorstel van Maureen van der Pligt om leegstaande stadsdeelkantoren in te zetten voor de opvang van daklozen.

"Iedereen telt, dus ook daklozen."

Inleiding

Op 12 mei van dit jaar hielden de Amsterdamse daklozen een sleep-in op het Waterlooplein. De daklozen voerden actie omdat er veel te weinig (met name laagdrempelige nacht-)opvang is in de stad en de daklozen boetes krijgen als ze op straat slapen. Bij deze actie werden ruim duizend handtekeningen opgehaald. De SP had en heeft begrip voor de actie van de daklozen. Immers, het regelen van voldoende daklozennachtopvang gaat veel te traag: op deze manier blijven daklozen nog tig jaren dakloos. Dat is niet goed voor de stad, want kost de samenleving veel geld: celopsluiting/celovernachting is veel duurder dan de mogelijkheid van nachtopvang bieden, en evenmin voor de daklozen: Amsterdamse daklozen leven gemiddeld 25 jaar korter dan de gemiddelde Nederlander.

Het nu net afgetreden college stelde bij haar aanvang in 2006 dat in 2010 tweederde van alle dak- en thuislozen passende huisvesting zouden hebben. Een en ander in het kader van de G4-ambitie ervoor te zorgen dat in 2010 alle circa 10.000 G4-daklozen een trajectplan hadden. Anno juni 2010 blijken in Amsterdam beide doelen niet gehaald: niet iedere daklozen heeft een trajectplan en evenmin heeft tweederde van de Amsterdamse daklozen passende huisvesting. Ondanks het feit dat de gemeente onder Marijke Vos veel actie heeft ondernomen op dit gebied zijn er anno 2010 nog bijna net zoveel dak- en thuislozen als in 2006, toen werden er ruim 2500 geteld. Kennelijk zijn er de laatste tijden vele dak- en thuislozen bij gekomen in Amsterdam. Iets dat ook blijkt uit de cijfers: afgelopen winter werden er bij de Haven in totaal 1000 'rechthebbenden' de deur gewezen. In 2009 waren dat er "nog maar" 600.

Wat is er (enigszins) gelukt?

- Op het gebied van de preventie van dakloosheid heeft de gemeente in samenwerking met de woningbouwcorporaties - enig - succes geboekt. Januari 2005 telde Amsterdam nog 1064 huisuitzettingen per jaar, juni 2009 waren dat er "nog maar" 800.

- Bij de begeleiding, dat is het persoonsgerichte aanbod dat dak- en thuislozen krijgen aangeboden, zijn de problemen ook groot. Het aantal daklozen dat nu een persoonsgerichte aanpak krijgt is flink gestegen, van 620 in 2008 naar 3400 in 2009 In de praktijk blijken dit vaak voornamelijk papieren trajecten te zijn in plaats van daadwerkelijk persoonsgerichte hulp. Bovendien, zolang daklozen gedwongen zijn op straat te bivakkeren is de uitval bij de trajecten groot. Daklozen die op straat slapen worden beboet en komen na een tijd in de gevangenis; het begeleidingstraject moet na zo'n verblijf in de cel weer van voren af aan beginnen. Dat schiet niet op en erger: er wordt veel gemeenschapsgeld verkwist.

Wat is er niet gelukt?

- Op het gebied van de opvang en begeleiding lopen de pogingen van de gemeente spaak. Het aantal opvangplekken per jaar dat er bij komt is op de vingers van een hand te tellen, tussen januari 2009 en juni 2009 kwam er aan opvang zelfs helemaal niks bij. Tegelijkertijd is dit jaar het aantal laagdrempelige nachtopvangplekken verminderd met 15 en deze zomer zullen er daar bovenop nog 40 minder zijn omdat in die periode het Stoelenproject haar deuren sluit, ofwel de komende maanden zullen meer mensen zijn gedwongen op straat te bivakkeren.

- Eind 2008 is het Instroomhuis geopend. Het Instroomhuis zou d oplossing zijn voor het daklozenprobleem: n loket, iedere dakloze in zicht en iedere dakloze onder dak. Een goed idee, maar een idee dat in de praktijk niet de oplossing was. De Gemeentelijke Ombudsman concludeerde zelfs dat het Instroomhuis niet functioneerde. Dit onder andere omdat veel daklozen in de praktijk niet in aanmerking bleken te komen voor het Instroomhuis, omdat zij geen binding hadden met de regio of niet zorgmijdend genoeg, ofwel te gewoon waren. Daklozen die wel instroomden bemerkten dat ze na zes weken verblijf aldaar nog net zo dakloos waren als ervoor. Er was geen woning (of sociaal pension of begeleid wonen) voor hen beschikbaar, de woningmarkt zat potdicht. De meeste daklozen stroomden na zes weken Instroomhuis dus niet door naar een woning maar konden weer de straat op en de nachtopvang in met alle gevolgen van dien: men komt weer terecht in het oude circuit wat van invloed kan zijn op het effect van alle samen met de hulpverlening genomen stappen tot dan toe.

Conclusie

Samenvattend: er is nog een hoop te doen op het gebied van daklozen in Amsterdam, want het Instroomhuis zit potdicht omdat de woningmarkt potdicht zit; de opvang zit potdicht omdat er te weinig opvang is; de ingezette begeleidingstrajecten hebben vaak geen resultaat vanwege het gehanteerde boetesysteem en het weer op straat terecht komen.

Wat moet er gebeuren om het tij van de dakloosheid definitief te keren?

1. Een tweede instroomhuis (doorstroomhuis) waar zich ook "te gewone" daklozen kunnen melden. Hiervoor worden recent leeggekomen Stadsdeelkantoren gebruikt (zoals dat aan de Koninginneweg).
2. Waar mogelijk wordt daarbij gebruik gemaakt van het tot nu toe zeer succesvolle zogenaamde Je Eigen Stek-procd, waarbij daklozen het woonproject zelf in beheer hebben.
3. Extra opvang en tijdelijke woningen. Ook hiervoor worden indien mogelijk leeg gekomen Stadsdeelkantoren gebruikt. Hierbij wordt erop gelet dat daklozen die niet verslaafd zijn niet bij verslaafde daklozen worden geplaatst.
4. Het aantal plaatsen full time laagdrempelige nachtopvang wordt weer teruggebracht naar het oude niveau.
5. De nachtopvang wordt gekoppeld aan een ambulante instelling die bedden heeft voor niet-rechthebbenden.
6. Het stoelenproject (laagdrempelige avond- en nachtopvang) gaat ook in de zomer open.
7. De gemeente gaat in gesprek met het OM over de boetes van daklozen die op straat hebben geslapen.