Amsterdam

Onwijs duur onderwijs

Notitie: De ouderbijdrage in schooljaar 2008

Inleiding
Sinds 2005 hoeven ouders geen schoolgeld meer te betalen voor hun schoolgaande kind. Dat scheelt in de portemonnee, niettemin moeten ouders nog altijd veel kosten maken om hun kind onderwijs te laten volgen.
Om te beginnen zijn daar de kosten voor schoolboeken, werkboeken, atlas, rekenmachine schriften etc. Het kabinet werkt aan een vergoeding van 308 euro voor alle ouders met kinderen in het voortgezet onderwijs voor schoolboeken, maar deze bijdrage dekt lang niet alle kosten. Wat ook meespeelt, is dat ouders die voorheen het boekengeld via de Tegemoetkoming Onderwijs Bijdrage en Schoolkosten kregen dat nu via deze regeling krijgen en er dus per saldo niets op vooruit gaan. Gelukkig heeft de gemeente Amsterdam dit ook als probleem gezien en heeft daarom de scholierenvergoeding als voorziening voor ouders met schoolgaande kinderen met een minimuminkomen laten bestaan. Echter, ondanks deze regeling blijven de steeds maar groeiende schoolkosten voor veel ouders een probleem.
Een zorgenkindje onder schoolkosten is voor de SP de zogenaamde ouderbijdrage. Die bijdrage is vrijwillig, iets wat veel ouders niet weten. Bovendien kun je als ouder voor de kosten een tegemoetkoming krijgen, van het rijk. De wet tegemoetkoming onderwijs bijdrage en schoolkosten (WTOS) geeft ouders, afhankelijk van hun inkomen, een gehele of gedeeltelijke tegemoetkoming. Ook dat weten ouders vaak niet. Dat hen dat niet bekend is, komt omdat de schoolgidsen aan deze feiten vaak weinig of geen aandacht besteden. En dat is vreemd, want het vermelden van deze feiten is bij wet verplicht. De SP-Tweede Kamerfractie heeft in 2004, 2005 en 2006 onderzocht of een en ander inderdaad wordt vermeld en hoe hoog de kosten gemiddeld zijn. Amsterdam was een van de steden waarvan de schoolgidsen door de SP in de genoemde jaren zijn onderzocht. In 2006 gaf 78% van de scholen, waaronder dus ook Amsterdamse scholen, informatie over de wet tegemoetkoming onderwijs bijdrage en schoolkosten. Echter, die informatie was vaak niet volledig. Bovendien werd vaak niet vermeld waar je eventueel een aanvraag tot tegemoetkoming kunt indienen.
De SP is van mening dat het inkomen van de ouders geen belemmering mag zijn om aan schoolactiviteiten deel te kunnen nemen. Kinderen zijn een investering. Daarom is het belangrijk dat scholen volledige en juiste informatie verspreiden over de ouderbijdrage. De SP Amsterdam was benieuwd welke informatie scholen anno 2008 verspreiden en heeft de schoolgidsen van dit jaar onder de loep gelegd.

De (vrijwillige) ouderbijdrage
De SP-fractie heeft onderzoek gedaan naar Amsterdamse schoolgidsen op het naleven van de wettelijke voorschriften voor de ouderbijdrage. Alle scholen behalve 1 (een particuliere school die aangaf dat zij een a-typische schoolgids hadden) zegden hun medewerking toe. Op dit moment zijn 31 schoolgidsen binnengekomen en onderzocht (zie bijlage)

Er is gekeken naar de volgende punten, waarvan het wettelijk is verplicht dat ze in de schoolgids staan vermeld:
* aanwezigheid van een modelovereenkomst ouderbijdrage;
* melden dat de ouderbijdrage vrijwillig is;
* de hoogte van de ouderbijdrage;
* overeenkomst schriftelijk na toelating;
* na tekening verplichting nakoming;
* vermelding activiteiten;
* overeenkomst voor specifieke activiteiten;
* activiteiten gespecificeerd;
* reductieregeling;
* kwijtscheldingsregeling;
* termijnbetaling;
* geldigheidsduur n jaar.
Bij de 31 ontvangen schoolgidsen leverde dat de volgende resultaten op:

Onderzoeksresultaten
Er is geen enkele school die aan alle wettelijke eisen voldoet. Twee van de 31 onderzochte scholen hebben een modelovereenkomst in hun schoolgids opgenomen (zie bijlage). In deze modelovereenkomst staat de wettelijke regeling en kunnen ouders in n oogopslag zien hoe deze luidt en hoe hoog de vrijwillige ouderbijdrage is.
Slechts 29% van de scholen vermeldt dat de ouderbijdrage vrijwillig is. De hoogte van de vrijwillige ouderbijdrage bedraagt gemiddeld 66. Maar er zijn uitschieters naar enkele honderden euro?s. Daartegenover staat een aantal scholen dat helemaal geen ouderbijdrage vraagt. Ruim een kwart van de scholen geeft geen informatie over de hoogte van de vrijwillige ouderbijdrage of de informatie is te onduidelijk. Wat de scholen onder de ouderbijdrage laten vallen varieert zeer. Vijftien van de onderzochte scholen hebben de activiteiten die vallen onder de vrijwillige ouderbijdrage gespecificeerd. Bijna driekwart van de onderzochte scholen vermeldt voor welke activiteiten de vrijwillige ouderbijdrage bedoeld is. Van de onderzochte scholen geeft 29% duidelijk aan dat de ouders kunnen kiezen voor een vrijwillige bijdrage voor bepaalde activiteiten. En alleen de scholen die een modelovereenkomst hebben opgenomen in hun schoolgids, geven daarmee duidelijk aan dat de ouders echt wat te kiezen hebben. De vrijwillige ouderbijdrage betreft volgens de wet zaken die niet noodzakelijk zijn voor het onderwijs, maar als 'extra' beschouwd moeten worden. Bij ons onderzoek bleken de opvattingen daarover per school enorm te verschillen.

Voorbeelden van activiteiten waarvoor een vrijwillige ouderbijdrage wordt gevraagd:
* Activiteiten voor de verdieping van het onderwijs
* Gebruik bibliotheek
* Sfeervoorzieningen gebouw
* Sportdagen
* Schoolfeesten
* Lokale voorlichting
* Medezeggenschap
* Facultatieve activiteiten
* Persoonsgebonden lesmateriaal
* Bibliotheek
* Leerlingenbulletin
* Buitenles activiteiten
* Vieringen
* Leer- en hulpmiddelen met een speciaal Montessori-karakter
* Oudercommissies en ouderavonden
* Informatiemateriaal voor ouders en leerlingen
* Gebruik van hardware
* Leerlingbegeleiding
* Decanaat
* Studiewijzers
* Extra zorg aan leerlingen
* Verzekeringen
* Diploma uitreiking
* Activiteiten ter verbetering van het onderwijs
* Informatieblad
* Extra beveiliging
* Foto's
* Schoolpas
* Onderwijsprojecten
* Collectieve ongevallenverzekering
* Subsidie oudercommissie
* Introductiedagen
* Proefwerkpapier
* Voor de meerwaarde voor het onderwijs aan het kind
* Kopieerkosten
* De schoolkrant
* Begeleidingscommissie
* Software
* Buskosten van schoolreisje
* Muziektheaterproductie
* Abonnement voor leerlingen
* Ouderenvereniging
* Leesboeken voor de mediatheek en een deel van de kunstactiviteiten
* Onvoorziene niet subsidiabele kosten
* Toneelprojecten
* Verzorging van binnentuinen en dieren
Bij de meeste scholen worden aparte kosten berekend voor schoolreisjes, excursies en (buitenlandse) educatieve schoolweken. De kosten kunnen oplopen tot enkele honderden euro's per jaar.

Het begrip 'vrijwillige ouderbijdrage' staat in de onderzochte gidsen onder diverse onduidelijke kopjes. Bijvoorbeeld:
* financiëe zaken
* ouderbijdrage
* kosten
* specifieke onderwijskosten
Ongeveer de helft van de onderzochte scholen heeft een reductieregeling. Deze regeling betreft veelal alleen een reductie als meer dan n kind op de betreffende school zit. Bijna 10% van de scholen biedt de ouders de mogelijkheid tot kwijtschelding van de vrijwillige bijdrage of biedt een termijnbetaling. In de meeste gevallen verwijzen de scholen dan overigens naar gemeentelijke voorzieningen.

Conclusie onderzoeksresultaten
Het is droevig gesteld met de naleving van de wettelijke eisen rond de ouderbijdrage. Nog droeviger vindt de SP dat maar zo weinig scholen vermelden dat de bijdrage vrijwillig is. Bovendien: bij vrijwel alle activiteiten waarvoor extra betaald moet worden, vraagt de SP zich af, of ze niet tot het gewone of primaire onderwijsproces behoren. De scholierenvergoeding zoals die bestaat in de gemeente Amsterdam wordt maar in 7 van de 31 onderzochte schoolgidsen onder de aandacht gebracht van ouders. Dit is erg jammer en een gemiste kans. Hoewel het niet verplicht is dergelijke informatie op te nemen zou de SP toch graag zien dat scholen deze informatie aan ouders aanbieden. De vrijwillige ouderbijdrage is volgens de wet alleen bedoeld voor extra?s. De SP vindt proefwerkpapier, het decanaat of extra zorg voor leerlingen geen extra maar een standaardvoorziening op scholen. Vreemd is ook, vindt de SP, dat er voor projecten moet worden bijbetaald. Sommige scholen organiseren namelijk hun hele onderwijs in projecten, dus de vraag is dan wat daar 'extra' aan is? Het huren van een kluisje op school, of het hebben van een kopieerkaart zou aangemerkt kunnen worden als 'extra'. Maar ook dat is voor discussie vatbaar, als het hebben van een kluisje noodzakelijk is voor het veilig bewaren van zaken die niet in de schooltas meegedragen kunnen worden. Het wordt ook twijfelachtig als er van leerlingen verwacht wordt, dat zij op school kopien maken in het kader van een lesopdracht. Hoe zit het met de toegang tot de schoolbibliotheek? Kan een leerling zonder die faciliteiten voldoende opsteken en vaardigheden verwerven? Als boeken lezen of naslaan tot ons onderwijs behoort, dan horen materiaal en toegang volgens de SP gratis te zijn. In het schemergebied bevinden zich de excursie, werkweek en het jaarlijkse schoolreisje. Als het 'extra's' zijn, moeten scholen ze dan wel organiseren? Moeten scholen buitenschoolse programma?s opzetten, als dat betekent dat sommige kinderen om financiëe redenen niet mee kunnen. Ons onderwijs pretendeert gelijke kansen aan alle kinderen te geven. Dat betekent volgens de SP dat het inkomen van de ouders geen belemmering mag zijn om aan alle schoolactiviteiten deel te kunnen nemen. Kinderen zijn immers geen kostenpost maar een investering in de toekomst.

Gedragscode Schoolkosten
De gedragscode schoolkosten voortgezet onderwijs is een vrijwillige overeenkomst (februari 2005) tussen de ouderenorganisaties NKO, OUDERS & Coo en LOBO, de organisaties van bestuur en management VOS/ABB, VBS, Besturenraad en Bond KVBO en de organisatie voor het schoolmanagement Schoolmanagers VO. De code is in 2005 vastgesteld dor de minister van onderwijs. De afspraak is dat de aangesloten organisaties zich inspannen om de hoogte van de schoolkosten (schoolkosten en vrijwillige ouderbijdrage) omlaag te brengen en op termijn af te schaffen en de transparantie te vergroten. Er zijn schoolbesturen die de schoolkostencode onderschrijven en ook uitvoeren. (voor de gedragscode zie bijlage 1)

Wij vragen het College de volgende acties te ondernemen:

1. De gemeente richt een hulploket in, ondergebracht bij DWI, zodat mensen de weg naar de WTOS en gemeentelijke voorzieningen op dit gebied gemakkelijk(er) kunnen vinden.
2. Het College dringt er bij de schoolbesturen op aan alle wettelijke informatie over de ouderbijdrage in hun schoolgidsen op te nemen.
3. Het College dringt er bij de schoolbesturen op aan zich te houden aan de gedragscode schoolkosten zoals die is vastgesteld door de minister van onderwijs in 2005.
4. Het College dringt er bij de schoolbesturen op aan ook de mogelijkheid van de Amsterdamse scholierenvergoeding in de schoolgids op te nemen.
5. De Raad nog voor de zomer te informeren over de uitkomsten van de inspanningen.