Amsterdam

Initiatiefvoorstel "Meer toezicht bij de metro"

Inleiding

Het gaat niet goed met de veiligheid in het openbaar vervoer. Volgens de officile cijfers uit de monitor sociale veiligheid blijkt dat in 2009 liefst vier op de honderd reizigers slachtoffer is geworden van criminaliteit. Daarnaast zijn twee op de drie reizigers getuige van criminaliteit in voertuigen of op stations en haltes.

Maatregelen onvoldoende effect

Er is een aantal maatregelen genomen, zoals de ov-chipkaart in de metro, cameras in voertuigen en preventief fouilleeracties in metrostations, maar deze maatregelen leiden slechts in beperkte mate tot een groter gevoel van veiligheid bij de reizigers. Speciaal voor het verbeteren van de openbare orde in het openbaar vervoer is in 2007 het veiligheidsteam openbaar vervoer (VOV) ingesteld. De aanwezigheid van toezichthouders in de metro wordt door slechts 53 % van de reizigers opgemerkt. Het VOV is bij slechts 5 % van de reizigers bekend.

Niet veel veiliger

De invoering van de ov-chipkaart in de Amsterdamse metro zorgt volgens de meeste reizigers niet voor meer veiligheid in de metro en op stations, zo blijkt uit onderzoek. Slechts een minderheid van de reizigers vindt dat de metro door de ov-chipkaart (iets) veiliger is geworden. De uitkomst van dit onderzoek verbaast de SP niet, omdat eerder onderzoek in Rotterdam ook al uitwijst dat de meerderheid van de Rotterdamse metroreizigers vindt dat de ov-chipkaart de metro niet veiliger maakt.

Op basis van de officile cijfers is de SP bezorgd over de veiligheid in het openbaar vervoer. Wij hebben echter aanwijzingen dat de officile cijfers een te rooskleurig beeld van de werkelijke veiligheid geven. Bij ons is bekend dat niet alle medewerkers in het openbaar vervoer alle gevallen van agressie en overtredingen melden. Medewerkers vinden onder andere dat hun werkgever er toch niets mee doet. Van een medewerker - die anoniem wil blijven - hoorden wij zelfs expliciet dat de cijfers in de officile rapportages niet overeenkomen met de werkelijkheid: "er gebeurt veel meer dan uit de cijfers blijkt". De eigenaar van abri's en reclameborden J.C. Decaux doet uit arren moede al geen aangifte meer van vandalisme. Die feiten blijven dus buiten de cijfers in de officile rapportages. Dit baart de SP nog veel meer zorgen.

Zwartrijden blijft

Weliswaar heeft de invoering van de ov-chipkaart in de metro als enig geldig vervoerbewijs geleid tot een daling met ongeveer tweederde van het aantal zwartrijders, de harde kern van de zwartrijders blijft zwartrijden. Zij doen dat nu door vlak achter betalende reizigers door de poortjes te glippen of poortjes met geweld te vernielen en open te trappen. Dit gedrag leidt juist tot een groter onveiligheidsgevoel bij reizigers dan de 'onzichtbare' zwartrijders in de oude situatie.

Ondanks de ov-chipkaart en de poortjes blijft een derde (4,4 %)van het oorspronkelijke aantal metroreizigers (13,1 %) zwart rijden . De cijfers uit Rotterdam liggen in dezelfde orde van grootte. De ov-chipkaart en de poortjes hebben hun belofte het zwartrijden in de metro uit te bannen niet kunnen waarmaken. In tram en bus leidt de ov-chipkaart er toe dat liefst 10 % van de reizigers zonder geldig vervoerbewijs reist .

Al in maart 2009 waarschuwde de SP het gemeentebestuur en het GVB al voor deze problemen . De SP stelde toen voor meer menselijk toezicht in te stellen en niet te veel te verwachten van de ov-chipkaart; bovendien zou de ov-chipkaart zeker niet opgedrongen moeten worden aan de reiziger. Anderhalf jaar later blijkt dat onze zorgen terecht zijn geweest. Het blinde vertrouwen in de ov-chipkaart en het verwaarlozen van het belang van meer menselijk toezicht leidt tot aanzienlijke zwartrijdpercentages anno 2010.

De poortjes in metrostations worden onrustbarend vaak opengetrapt: per maand gebeurt dit 45.000 keer . Het repareren van een vernield poortje komt op ongeveer 400. Per maand worden slechts 2000 bekeuringen uitgedeeld voor vandalisme. Poortjes schrijven geen bonnen uit. Buitengewoon opsporingsambtenaren en politieagenten doen dat wel.

Voorstel: meer menselijk toezicht

De SP wil dat de gemeente Amsterdam, het GVB en de politie zich meer gaan toeleggen op de inzet van menselijk toezicht, controle en handhaving in het openbaar vervoer. De technische maatregelen hebben niet geleid tot een duidelijke toename van het veiligheidsgevoel bij reizigers.

Zorgwekkend vindt de SP de geringe ambitie van het GVB om het aantal zwartrijders - en de bijbehorende overlast en onveiligheidsgevoelens - te verminderen. In de tekst bij het jaarverslag 2009 stelt het GVB dat het sluiten van de metropoortjes geleid heeft tot de beoogde reductie van het aantal zwartrijders . Het GVB legt zich klaarblijkelijk neer bij de 4,4 % zwartrijders in de metro, de gederfde inkomsten en de kosten van vernielde poortjes.

Omdat de ov-chipkaart, poortjes, camera's niet in staat zijn de onveiligheid, het zwartrijden en het vandalisme in het openbaar vervoer afdoende tegen te gaan is er volgens de SP maar n remedie: meer menselijk toezicht.

Financin

Meer toezichthouders kosten vanzelfsprekend geld. Maar zij verdienen hun salaris (voor een deel) ook weer terug:
1. Het zwartrijden zal verder teruggedrongen worden;
2. Vandalisme zal verminderen;
3. Door meer service en veiligheid te bieden zal het aantal reizigers toenemen;
4. Mensen aan het werk zorgt voor minder uitkeringen.

De SP verzoekt het college in kaart te brengen hoeveel extra toezichthouders nodig zijn om een substantile verbetering te bewerkstelligen in veiligheid, openbare orde, zwartrijden en vandalisme. De SP verzoekt het college ook de kosten en opbrengsten daarvan in kaart te brengen.

Amsterdam, 13 oktober 2010.

Remine Alberts, SP.