Amsterdam

Amsterdam internationaliseert razendsnel. En dat is geen reden tot juichen. Want de grote instroom van expats is een belangrijke oorzaak van duizelingwekkende hoge huren en koopprijzen. Dat leidt tot verdringing van de Amsterdammers. De balans is volledig zoek.

Dit opinieartikel verscheen 12 januari in Het Parool.

Amsterdam is sinds eeuwen een veilige haven voor vrijdenkers en mensen die om godsdienstige redenen werden vervolgd. Nieuwe stedelingen vestigden zich naast de oudgedienden. Zij verbonden zich langdurig met de stad. Het is mede deze geschiedenis die Amsterdam definieert tot de open stad, die het nu is.

De arbeidsmigratie van toen laat zich slecht vergelijken met de huidige migratie. Het gaat nu niet over vrijheid van denken of godsdienst, maar te vaak over het binnenhalen van het snelle geld van het internationale bedrijfsleven. De kabinetten Rutte sparen kosten noch moeite om die bedrijven te spekken. Expats - althans een deel van hen - worden gepaaid met belastingvoordelen. De landelijke kosten: ongeveer 900 miljoen (!) per jaar.

Een groot deel van dit geld komt terecht bij een kleine groep mensen met hoge inkomens. Het levert ze een financiële voorsprong op bij de zoektocht naar een woning in de stad. Of het bedrijf waarvoor ze werken regelt hun huisvesting. Al die belastingvoordelen gelden niét voor Amsterdammers. En dat terwijl ze wél de gevolgen dragen van dit perverse marktmechanisme. Zij worden gedwongen de stad de rug toe te keren door de grote concurrentie voor een betaalbare woning.

Vorige week presenteerden de nationale rekenmeesters van het CBS een rapport over de ‘bevolkingsontwikkeling in Nederland’. De stad groeit in 2017 met een kleine 10.000 inwoners. Dat wordt voornamelijk veroorzaakt door expats, met name uit het Verenigd Koninkrijk, de VS, Duitsland, India en Italië. Dat is een trend die al langer gaande is. De afgelopen vijf jaar was die groei ook al hoog. Die trend versnelt.

De Brexit dient als katalysator. Bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk verhuizen hun kantoor naar Amsterdam. Hun werknemers verhuizen mee. Of ze werven IT'ers, bankiers en andere specialisten uit het buitenland.

Al deze instroom leidt tot prijsopdrijving van woningen met een hoge doorloopsnelheid. De stad verwordt zo tot een aantrekkelijke “cash cow” voor de vastgoedbranche. Zelfs voormalige en nu vermarkte sociale huurwoningen beuren op de vrije woningmarkt al snel €2500,- huur per maand. 

Op de woningmarkt worden veel Amsterdammers de stad uit geduwd. Waarom halen we niet meer leraren, kinderopvangleidsters of postbodes binnen, die Amsterdam zo hard nodig heeft? De stad dreigt het sociale cement in de buurten te verliezen, als de in- en uitstroom zo hoog is. Veel Amsterdammers merken dat hun buurt drastisch aan het veranderen is. En dat alles op kosten van de belastingbetaler. Nou kan een gematigde instroom van expats goed worden opvangen en werken. Hier schiet het door.

De eenvoudige oplossing zou zijn: bouw veel meer huizen, klaar. De realiteit is weerbarstiger. SP-wethouder Laurens Ivens vestigde de afgelopen jaren bouwrecord na bouwrecord, maar de prijzen stijgen nog steeds explosief. Meer aanbod leidt blijkbaar ook tot een niet te verzadigen grotere vraag. Daarom zijn verdere regulering en scherpe keuzes nodig. En minder markt.

Het Amsterdamse coalitieakkoord geeft daarbij richting. We gaan meer betaalbaar bouwen. We steven naar maximalisering van de huren. Amsterdammers krijgen voorrang bij de helft van nieuwe woningen op de vrije markt. We voeren een woonplicht in, dat beleggen in woningen beperkt. Internationale bedrijven moeten zich richten op Amsterdamse werkgelegenheid.

Het wordt de hoogste tijd om deze aangekondigde maatregelen snel in te zetten. Het Rijk op haar beurt zou werk moeten maken van het ongelijk behandelen van Amsterdammers en expats. Want we moeten voorkomen dat we onder het mom van een ‘open stad’ gedogen dat deze ontoegankelijk wordt voor Amsterdammers met een kleine en gemiddelde beurs.

Erik Flentge, Fractievoorzitter SP Amsterdam