Amsterdam

Gezond en duurzaam eten moet bereikbaar worden voor iedereen. Dat is de inzet van het gemeentelijke beleid op het thema voedsel, de ‘voedselstrategie’.

SP-wethouder Laurens Ivens, verantwoordelijk voor deze voedselstrategie: “Ons voedselsysteem is slecht voor mens en milieu. Overal in onze samenleving is ongezond en slecht eten. Bij de productie daarvan vind veel dierenleed plaats en wordt enorm veel CO2-uitstoot veroorzaakt. Dat systeem moet anders. Amsterdam gaat dat niet in zijn eentje veranderen, maar waar de gemeente daaraan kan bijdragen, gaan we dat ook doen. Niet de overheid, maar de mensen zelf moeten de keuze kunnen maken wat ze willen eten, nu wordt dit nog teveel door de voedselindustrie bepaald. Amsterdam kan een rol spelen in het vergroten van de bewustwording en het stimuleren van kleinschalige verantwoorde initiatieven.”

In het gemeentelijke voedselbeleid stippelt het stadsbestuur zes verschillende routes uit naar duurzamer en gezonder eten. Zo wil de gemeente bijvoorbeeld initiatieven van onderop door Amsterdammers zoals buurtmoestuinen stimuleren, worden ondernemers en boeren die voedsel in de regio produceren ondersteund, en wil de gemeente bewustzijn over gezond en duurzaam eten vergroten. De komende tijd wordt het gemeentelijke voedselbeleid samen met Amsterdammers verder uitgewerkt.

Ivens: “Het begint met fundamentele systeemkritiek. We moeten inzien dat ons voedselsysteem niet deugt, en dat systeem verandert niet vanzelf. Ik hoop dat we tegelijkertijd dat bewustzijn kunnen kweken én veranderingen van onderaf in gang kunnen zetten zodat gezond en duurzaam eten voor iedereen bereikbaar en de standaard wordt.

Onderstaand opinieartikel van Laurens Ivens verscheen 28 augustus in Het Parool:

Opinie: Lokaal voedsel scheelt vliegreis, systeem vernietigt aarde

De Verenigde Naties slaat alarm over onze voedselproductie, omdat die zorgt voor opwarming van de aarde en de gehele voedselvoorziening in gevaar brengt. Dit bericht sloeg bij veel mensen in als een bom, want betekent dit dat overheden straks eetverplichtingen of –verboden gaan opleggen? Ik bepaal toch zelf wat ik eet? Een begrijpelijke angst, vooral omdat we eigenlijk al lang weten dat er iets grondig mis is met onze voedselproductie. Als consument kunnen we daar slechts deels invloed op uitoefenen.

Weten wat je eet is een enorme uitdaging. We leven in een dikmakende samenleving, waarin ongezond voedsel overal verkrijgbaar is. Kwantiteit en houdbaarheid gaan voor gezondheid: ons voedsel zit vol suiker, zout en conserveringsmiddelen. In Amsterdam heeft 1 op de 5 kinderen overgewicht of obesitas en het gaat vaker om kinderen van laagopgeleide ouders met een laag inkomen.

Natuurlijk: we moeten verstandiger en gezonder eten. Maar de etiketten zijn vaak onbegrijpelijk door alle ingrediënten die in ons enorm bewerkte eten zitten, dus daar hebben producenten een grote verantwoordelijkheid. Bovendien is gezond eten niet voor iedereen weggelegd, domweg omdat het duurder is dan ongezond voedsel. Het CBS concludeerde vorig jaar zelfs dat vooral gezonde producten de afgelopen tien jaar flink in prijs zijn gestegen. Vreemd genoeg heeft de Rijksoverheid daar ook een handje bij geholpen met de Btw-verhoging van dit jaar. Amsterdam probeert juist een gezonde voedselomgeving te stimuleren, onder andere via onze aanpak jongeren op gezond gewicht.

Weten waar je eten vandaan komt is al net zo’n uitdaging. Ons eten legt tienduizenden kilometers af voor het op ons bord belandt, een gemiddelde maaltijd heeft ongeveer 30.000 kilometers afgelegd! En dan gaat het niet alleen om exotische en bijzondere producten, maar ook om heel gewone tomaten. Tomaten die boeren in Nederland verbouwen worden in Spanje verkocht, terwijl wij de Spaanse tomaten importeren. Hierdoor zorgen we voor enorm vervuilende transporten, terwijl we wereldwijd de opgave hebben om de CO2-uitstoot te verminderen. En juist in de gebieden rondom Amsterdam wordt relatief veel gezond voedsel geproduceerd.

Dat de VN zich uitspreekt over voedsel is ook niet zo vreemd als je beseft dat ons voedselsysteem zorgt voor ontbossing, een dramatisch verlies aan biodiversiteit en uitputting va de bodem. En ondanks dat voedsel wereldwijde handel is, is het ook nog eens oneerlijk verdeeld. Waar er aan de ene kant veel voedsel verspild wordt, is er elders helaas een tekort. Een derde van al het voedsel ter wereld belandt in de afvalbak en in Nederland gooien we gemiddeld 140 euro aan voedsel weg per persoon per jaar!

Gelukkig komen steeds meer mensen in actie tegen voedselverspilling. Consumenten kopen minder vlees en zuivel en koken met lokale producten of spullen die anders weggegooid zouden worden. Ook is het verbouwen van voedsel in de buurt, op eigen balkon of gezellig samen met de buren in de buurtmoestuin, steeds meer in trek.

Naast consumenten zijn er inmiddels ook bedrijven en overheden die hun verantwoordelijkheid nemen. Zo zet Amsterdam stappen richting overwegend vegetarisch inkopen en ondersteunt de stad lokale productie en buurtgerichte voedselinitiatieven. Via het platform Van Amsterdamse Bodem worden Amsterdammers gewezen op lokale initiatieven en producten

Deze acties van onderop zijn waardevol en belangrijk, maar daarmee alleen gaan we er niet komen. Amsterdam pakt graag de handschoen op om te bereiken dat we bewuster met ons voedsel omgaan. In eerste instantie binnen onze gemeente, maar ook als onderdeel van een mondiaal vraagstuk dat we moeten aanpakken. Dat grote wereldwijde probleem, maken we hier concreet en relevant door de komende tijd te zoeken naar Amsterdammers die zich bezig houden met verantwoorde voeding. Samen met hen willen we komen tot een voedselstrategie over de Amsterdamse bijdrage aan het mondiale vraagstuk voor een noodzakelijke voedseltransitie Denk bijvoorbeeld aan het terugbrengen van het aantal transporten en het beter beschikbaar maken van gezond voedsel.

Er is iets grondig mis in ons voedselsysteem. Iets waar we allemaal de dupe van zijn, maar waarbij we ons ook samen kunnen inzetten voor een oplossing. Laten we ons dus vooral niet bedreigd of aangevallen voelen door het rapport van de VN, maar eerder uitgedaagd. Uitgedaagd om net iets gezonder en duurzamer te eten, maar vooral uitgedaagd om ons voedselsysteem eens goed met elkaar te hervormen. Met gezondere en duurzame producten, minder vervuilend transport, eerlijkere verdeling van het voedsel, minder verspilling en een toekomst voor onze aarde.

Laurens Ivens, Wethouder Openbare Ruimte, Groen en Dierenwelzijn in Amsterdam