Amsterdam

Dit opinieartikel verscheen 5 augustus in de Volkskrant

Terecht merkte Carlijne Vos in de Volkskrant op dat de leefbaarheid in Amsterdam onder druk staat door toeristen die in woonhuizen verblijven. Het afgelopen decennium is deze manier van op vakantie gaan geëxplodeerd. Terwijl tien jaar geleden toeristen vrijwel uitsluitend in hotels of op campings overnachtten, stond vorig jaar 1 op de 15 Amsterdamse huizen op een website voor vakantieverhuur, in het centrum zelfs 1 op de 9.

De vlucht die vakantieverhuur het afgelopen decennium heeft genomen bleef niet zonder antwoord van de gemeente Amsterdam. Door juridisch en technologisch te pionieren is de vakantieverhuur flink aan banden gelegd, en de handhaving opgevoerd. In de drie drukste buurten in de stad is vakantieverhuur inmiddels verboden. Voor de overige buurten is een vergunning nodig die toestaat een eigen woning tot 30 nachten per jaar aan maximaal vier bezoekers te verhuren mits de verhuur gemeld is aan de gemeente. Jaarlijks worden miljoenen aan boetes uitgeschreven aan mensen die zich niet aan de regels houden. Zo proberen we ervoor te zorgen dat buurten leefbaar blijven, en huizen gebruikt worden waar ze voor bedoeld zijn: om in te wonen.

Maar het blijft een permanent gevecht waarbij we de randen van wetten en regels opzoeken, die op dit gebied bovendien niet aan de kant van de Amsterdamse bewoners staan. De Europese wetten en regels waar wij mee te maken hebben zijn er meer op gericht om bezit te beschermen en bedrijven geld te laten verdienen, dan buurten leefbaar te maken en bewoners zeggenschap te geven.

Zo geeft de neoliberale Europese dienstenrichtlijn vastgoedeigenaren volop de ruimte om geld te verdienen door handelswaar te maken van hun huis. Amsterdam zoekt de randen van deze dienstenrichtlijn op door vakantieverhuur in een aantal buurten te verbieden. Hiermee zijn we de eerste gemeente die een handhaafbaar verbod instelt. Het verbod voor de drie buurten is een mooie maatregel, maar de Europese regels maken het heel moeilijk om dit nu voor de hele stad te doen omdat je als stad moet aantonen dat lichtere maatregelen om de overlast tegen te gaan (zoals bijvoorbeeld het 30 nachtencriterium en de meldplicht) niet voldoende hebben gewerkt.

Een ander voorbeeld van de omgekeerde juridische verhoudingen is dat Airbnb al jaren geld kan verdienen aan illegale vakantieverhuur omdat het slechts een neutraal platform zou zijn dat faciliteert en niet zelf handelt. De Europese Commissie houdt zich doof voor de bezwaren die Amsterdam samen met tal van andere Europese steden keer op keer uit. Er is een aanpassing van de zogenoemde e-Commercerichtlijn nodig om de ‘neutrale’ platforms (die helemaal niet neutraal zijn want ze verdienen aan elke advertentie) verplicht te helpen illegale vakantieverhuur in woonhuizen tegen te gaan.

Dat de huidige wetten en regels erop gericht zijn om bedrijven geld te laten verdienen en vastgoedeigenaren vrijheid te geven, is de wereld op zijn kop. Wetten en regels zouden erop gericht moeten zijn om de samenleving te beschermen tegen hen die voor financieel gewin de leefbaarheid en de woningvoorraad schade toebrengen. Zeggenschap over hoe een buurt of stad georganiseerd moet worden, moet juist zo veel mogelijk in de handen van de mensen zelf komen te liggen.

Ik ben de eerste om aan de kant van de bewoners te strijden voor een leefbare buurt en betaalbare woningen. Die strijd is nodig en die voeren we. Maar laten we ons niet blindstaren op de strijd binnen het systeem waar veel wetten en regels een barrière zijn in plaats van een hulpmiddel. Laten we dan ook dat systeem van wetten en regels en de ideeën daarachter zelf ter discussie stellen. Dán kunnen we fundamentele verandering bewerkstelligen.

Laurens Ivens, SP-wethouder Amsterdam