Het aanbestedingscircus: Een ongeluk in slow motion
Het aanbestedingscircus: Een ongeluk in slow motion
De afgelopen decennia zijn tal van publieke voorzieningen vermarkt en in de uitverkoop gedaan. Amsterdammers merken hier dagelijks de gevolgen van. Onbetaalbare woningen, torenhoge energierekeningen, verschraald openbaar vervoer en lange wachtlijsten in de zorg.
Het is tijd om de markt aan banden te leggen en niet langer het bedrijfsleven en de aandeelhouders, maar de Amsterdammers centraal te stellen.
Lees hieronder de bijdrage van SP-fractievoorzitter Remine Alberts tijdens het begrotingsdebat in de Amsterdamse raad.
Voorzitter,
Het zou allemaal goedkoper worden. En efficiënter. En minder bureaucratie. Voortaan zouden we gaan aanbesteden. De markt kon het veel beter dan al die suffe ambtenaren. De markt zou het oplossen. Over de vraag wat dat het "in de markt zetten, zou het oplossen” kom ik straks terug.
In willekeurige volgorde werden de volgende zaken aanbesteed: de energievoorziening, publieke werken, volkshuisvesting, ouderenzorg, jeugdzorg, gehandicaptenzorg, openbaar vervoer, posterijen, de rij is haast eindeloos en ik zal er zeker een paar niet genoemd hebben.
De overheid mocht het niet zelf meer doen. Dus werden bedrijven en instellingen verzelfstandigd of zelfs in de verkoop gedaan. Hier in Amsterdam werd het Gemeentelijk Energiebedrijf eerst Nuon om daarna te worden verkocht aan het Zweeds overheidsbedrijf Vattenfall.
Het Gemeentelijk Woningbedrijf werd Ymere. De gemeentelijke plantsoenendienst, onderdeel van Publieke Werken, werd opgeheven om vervolgens hoveniersbedrijfjes, die met onderaannemers aan de slag gingen, het werk te gunnen. Ook hier is mijn lijst kort, omdat ik u niet met het opsommen wil vermoeien, het moet niet op het oplezen van een telefoonboek of de waterstanden gaan lijken, ik wil u vertellen over een mechanisme.
Werd het nu goedkoper? Nee, natuurlijk. Want als de overheid iets wilde en dus “op de markt” moest inkopen, moest er daarnaast een heel aanbestedingscircus worden opgezet. De afdeling juridische zaken groeide explosief, want contracten moesten worden opgesteld en rechtszaken tegen bedrijven die het niet met de gang van zaken eens waren moesten worden gevoerd. En om die rechtszaken te vermijden moesten weer meer juristen in dienst worden genomen. Of niet, want die juristen hadden
door dat ze niet in dienst van de overheid moesten treden, maar zich extern moesten laten inhuren.
En ik kan mij nog goed herinneren dat toen de Vervoerregio de busritten naar Purmerend en omstreken gunde aan EBS, verantwoordelijk wethouder Wiebes kraaide dat we meer ritten voor minder geld kregen. EBS had de gunning koud binnen of kwam aankloppen voor meer geld, omdat het busbedrijf anders zou omvallen. Zeven miljoen mochten we bijlappen! Werd het efficiënter? Nee, natuurlijk. Want er werd steeds meer naar het proces gekeken dan naar de uitvoering. Aanbestedingen moesten over. Rechtszaken werden gevoerd.
Inmiddels weten we dat we getuige zijn van een ongeluk in slow motion. Woningen zijn onbetaalbaar geworden, openbaar vervoer is onbetaalbaar geworden en komt niet meer in de haarvaten, wegenbouw wordt standaard drie keer zo duur (of meer, leg nog eens een Noord/Zuidlijn aan zou ik zeggen), onderhoud van het openbaar groen en natuur moet worden gefinancierd met festivals.
En de menselijke maat?
We zijn aan de goden overgeleverd nu de energieprijzen door het dak schieten. De Nederlandse overheid gaat miljarden betalen aan Vattenfall en daarmee dat Zweedse overheidsbedrijf aan gigawinsten helpen.
Heb je voor je spierziekte een gesloten buitenwagen nodig, krijg je te horen dat je hoogstens een scootmobiel kan krijgen en dat je dan maar iets warms moet aantrekken. Als je hulp bij huishouden nodig hebt, heb je minstens 1500 wachtenden voor je. Als je met het busje naar school gebracht moet worden, omdat je door jouw aandoening niet zelfstandig kan reizen, dan word je niet of veel te laat opgehaald.
Als je dagbesteding je uit jouw vernietigende leefpatroon haalt en deze de aanbesteding, de gunning niet krijgt, mag je zelf op zoek naar een andere plek. Een andere plek die jou weer zal laten terugvallen in je oude leefpatroon, je mag het zelf uitzoeken.
Omdat we allemaal getuige zijn van dat ongeluk in slow motion vind ik dat wij in Amsterdam maar eens moeten stoppen met dat aanbestedingscircus. De SP wil de markt weer waar hij hoort: in de Dapperstraat of op de Albert Cuyp. En bij consumentengoederen als schoenen of een kast. Daarom heb ik een motie die marktwerking uit de zorg haalt en inzet op samenwerking in plaats van marktwerking en concurrentie.
De SP ziet in deze begroting dat het college een greep doet in het Vereveningsfonds. Dat is op zich te begrijpen in de situatie waarin Amsterdam zich bevindt. Namelijk vanwege een regering die, in verschillende verschijningsvormen, al tientallen jaren werkt aan het volledig ten dienste staan van de markt en niet aan mensen. Maar daar zit een consequentie aan. Met dat Vereveningsfonds is Amsterdam in staat om sociale huurwoningen te bouwen. Een en een is dan twee: minder geld in dat fonds is dan minder geld voor die woningen. Ik hoor graag van het college hoe ze dat wil gaan fiksen. Ik wil dan natuurlijk niet horen dat dat pas in de toekomst heel misschien zal gaan gebeuren, een variant van wie dan leeft, wie dan zorgt.
Vooruitlopend op dit alles vindt de SP dat de bestaande sociale huurwoningen moeten koesteren en ze niet meer moeten verkopen, of in de vrije sector moeten laten trekken en misschien wel niet meer slopen. Daar heb ik een motie voor.
Voorzitter,
Ik roep dit college en deze raad op, dat als we echt iets willen voor de mensen in deze stad en ze niet langer overgeleverd willen laten zijn aan de markt, dan is dit het moment om die markt terug te dringen. En dat we stoppen met gerommel in de marge.
- Zie ook:
- Nieuws
