Amsterdam

Amsterdammers zijn niet blij met het bestuurlijk stelsel in de stad, u weet wel, de stadsdeelpolitiek. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van Amsterdam. Het bestuurlijk stelsel is nooit een paradepaardje geweest van Amsterdammers. 

De start was al niet goed. In 1981 begon Amsterdam met gekozen stadsdeelraden. Dat was in Osdorp en Noord. Maar het was deel van een groter plan. En in dat plan zou de stad worden opgeknipt in stadsdelen. Daarna moesten die weer opgaan in een soort stadsprovincie Amsterdam. In een referendum werd toen dát opknip-plan van tafel geveegd door de kiezers. Terecht. 

Deelgemeenten mochten later  niet meer van de wet. Amsterdam kwam met een truc om daar toch iets van overeind te houden. Het stelsel wat daaruit voortkwam noemde men ‘bestuurscommissies’. De stad had het van 2014-2018. Het was een grote irritatie voor Amsterdammers. Het was veel te veel politiek. Het schuurde tussen de bestuurslagen. Bestuurders uit de stadsdelen hadden vaak een andere politieke kleur dan de bestuurders in de centrale stad. Bewoners werden daardoor van het kastje naar de muur gestuurd. Dat stelsel verdween in 2018. 

Sommigen partijen verlangen nu weer terug naar die oude situatie. Het lijkt me misplaatste romantiek. De ‘bestuurcommissies’ van toen zijn  namelijk vooral smeerolie voor politieke partijen. Het geeft ze invloed en macht. Ambitieuze mensen kunnen er worden neergezet om ervaring op te doen. Anders gezegd: ze gaan er ‘gemeenteraadje spelen’. Het levert die mensen ook nog een leuk zakcentje op. De Amsterdammer vist achter het net. Ook dat is niet de weg. 

Maar ook het stelsel  wat daarna kwam (de stadsdeelcommissies, van 2018-nu) werkt niet. Daarop is één uitzondering. Dagelijkse besturen van de stadsdelen maken nu minder ruzie met de wethouders uit de centrale stad. Dat komt omdat ze nu worden benoemd door het college van B&W. 

Maar Amsterdammers kunnen de weg niet vinden in het huidige systeem. Het is mistig en machteloos. Zo is er een enorm verloop geweest van mensen in de huidige stadsdeelcommissies. Dat is niet voor niets. 

En nu is er dus een evaluatie. Helaas is daarbij niet gesproken met de Amsterdammers die zich in 2018 verkiesbaar hadden gesteld voor die commissies, maar toen niet zijn gekozen. Ze zijn door de politieke partijen  ingehaald. Ik denk dat we ze een nieuwe kans moeten geven. 

Meer democratie, minder politiek
Amsterdammers willen meer democratie en minder politiek. De politieke structuur is nu een deel van het probleem. Bewoners die voor de buurt opkomen, maar geen lid zijn van een politieke partij, hebben geen schijn kans. Die politieke partijen in de stadsdeelcommissies adviseren daarna hun partijgenoten in de gemeenteraad. Dat werkt natuurlijk niet. Dat is WC eend die WC eend adviseert. 

Wat Nu?

Amsterdammers willen meer directe invloed en minder politiek. De SP zou het volgende willen:

- Versterk de mogelijkheden voor directe democratie. Amsterdammers willen meebeslissen. Uit Barcelona, Frankfurt en Manchester kennen we goede voorbeelden. Denk maar aan digitale platformen waar bewoners steun voor ideeën kunnen verwerven. Als dat lukt, kunnen ze het uitvoeren. Bewoners die digitaal minder handig zijn krijgen steun van speciale buurtmakelaars.
Meer buurtbudgetten is ook een goede richting. En we moeten verder met buurtreferenda. 

- Geef dagelijkse bestuurders een sterkere positie ten opzichte van de ambtelijke diensten bij de uitvoering. De dagelijks bestuurder kunnen een belangrijke rol spelen als aanjager van de democratisering in de buurten. 

- De gemeenteraad wordt door Amsterdammers verkozen en controleert. Het is een politiek orgaan. Daarnaast moet directe democratie van onderop verder worden ontwikkeld. In de tussentijd kunnen betrokken buurtbewoners (buurtactivisten) in de stadsdeelcommissies worden verkozen. Zij adviseren en krijgen daarbij meer ambtelijke ondersteuning om hun werk goed te doen. 

Voor alles: stop met het vergroten van de invloed van politieke partijen in de stadsdelen. Het is vragen om nieuw gedoe en ellende. Amsterdammers weten zelf heel goed wat nodig is.