Amsterdam

Burgemeester Cohen moet het kiezers in de Amsterdamse Jordaan mogelijk maken om zonder stempas toch te stemmen komende woensdag. Dat stelt de SP voor omdat zeker 500 kiezers in 4 straten in de Laurierbuurt geen stempas gekregen hebben door een fout van de gemeente. Onderzoek van de SP wees uit dat veel stemmers in deze straten niet eens doorhebben dat zij buiten hun schuld om nu niet kunnen stemmen.

SP-raadslid Laurens Ivens is geschokt door dit onderzoek. "Door inadequaat optreden van de gemeente ligt de opkomst in de Laurierbuurt maximaal op 25%. Cohen beloofde elke inwoner een nieuwe stempas te sturen, maar dit is niet gebeurt. Alleen de extra oplettende inwoner wist dat er een stempas aangevraagd moest worden. Het uitsluiten van mensen voor de verkiezingen is een democratie onwaardig."

Komende woensdag zal voor het eerst de stempas in Amsterdam gebruikt worden. Hiermee kan elke kiesgerechtigde op een willekeurig stembureau stemmen. Nadeel is dat het niet meer mogelijk is om te stemmen zonder de oproepkaart. Volgens de SP moet er voor de Laurierbuurt een uitzondering gemaakt worden zodat elke stemgerechtigde daar nog ouderwets met paspoort in het eigen stembureau kan stemmen. Een zwartboek met brandbrief is inmiddels aan burgemeester Cohen toegezonden.

"Zwartboek StemPas stadsdeel Amsterdam-Centrum"

"Kamerverkiezingen 2006: vijfhonderd kiesgerechtigden Laurierstraat, Lauriergracht e.o. vooralsnog buitengesloten"
(Inventarisatie van de problematiek en voorstellen om deze op te lossen, opdat deze 500 kiesgerechtigden tch hun stemrecht kunnen uitoefenen)

Inleiding
Op 31 oktober en in de dagen daarna zijn in de gemeente Amsterdam StemPassen bezorgd bij de kiesgerechtigden.
Echter: direct al is het de SP in stadsdeel Centrum duidelijk geworden dat deze StemPassen minimaal in de Laurierstraat, op de Lauriergracht en in de Laurierdwarsstraten (in de Zuid-Jordaan, stadsdeel Amsterdam-Centrum) structureel niet of althans zeer sporadisch door TNT zijn bezorgd.

Diverse kiesgerechtigden hebben uit eigen beweging al vrij snel de SP gebeld, maar ook het stadhuis, de stadsdeelkantoren Centrum en Oud-West, en de Dienst Persoonsgegevens (Stadhouderskade).
De verantwoordelijke gemeentelijke overheid heeft niettemin pas in een (te) laat stadium geconcludeerd dat de wanprestatie structureel was en pas in een (te) laat stadium steeds nieuwe maatregelen genomen om de ontstane schade te repareren. Dit is bovendien fragmentarisch gebeurd en daarbij zijn bovendien soms nieuwe fouten gemaakt.

Hoofd Voorlichting van Bureau Verkiezingen
Op vrijdagmorgen 17 november 2006 om 10.00 uur meldt hoofd voorlichting Rob Kalse van Bureau Verkiezingen desgevraagd per telefoon aan de SP het volgende:
a) 'aan alle 700 kiesgerechtigden in Laurierstraat en Lauriergracht bij wie zeer waarschijnlijk de StemPas niet is bezorgd, is op dinsdag een gepersonaliseerde (op naam gestelde) waarschuwingsbrief bezorgd dat men een duplicaat kan aanvragen';
b) 'wij hebben die waarschuwingsbrief zelf bezorgd, omdat wij geen risico wilden lopen met TNT'; 'TNT houdt staande dat zij "alle" StemPassen heeft bezorgd';
c) '200 kiesgerechtigden hebben [deels na de waarschuwingsbrief, maar deels ook al eerder een klacht c.q. duplicaataanvraag ingediend';
d) 'aan kiesgerechtigden in de Laurierdwarsstraten is geen waarschuwingsbrief gestuurd, omdat de klachten daar incidenteel zijn' [volgens de SP zijn dit 150 kiesgerechtigden extra, waar de StemPas structureel niet is bezorgd];
e) 'tot vrijdagmiddag 16.30 uur kunnen kiesgerechtigden telefonisch een duplicaat aanvragen; daarna neemt de gemeente geen aanvragen meer in behandeling, onder meer omdat wij nog een lijst moeten vervaardigen en kopiren voor alle stembureaus in Amsterdam, met daarop alle op dat moment ingetrokken StemPas-nummers, opdat degenen met duplicaatnummers geen fraude kunnen plegen met hun eventueel opduikende StemPassen met oud nummer'.
f) 'dit is ook voor ons een onverwacht en pijnlijk probleem; eerst de omschakeling van stemcomputer naar toch-het-rode-potlood; en nu dit.'

Onderzoeks/actiegroep van SP in stadsdeel Centrum
Binnen enkele uren zijn leden van de SP-kerngroep in stadsdeel Centrum in actie gekomen een hebben een onderzoek/actie opgestart. Deze ad hoc-groep stond onder leiding van de huidige fractievoorzitter van de SP in stadsdeel Centrum (mr.) M. Bruggeman en het voormalige deelraadslid (drs.) E. van der Hoog in hetzelfde stadsdeel.
Tussen 13.30 en 15.30 uur heeft deze SP-kerngroep overal huis-aan-huis aangebeld in de Laurierstraat, op de Lauriergracht, maar ook in de Laurierdwarsstraten. Met 150 bewoners zijn gesprekken gevoerd en aan kiesgerechtigden en soms anderen is, waar nodig, een SP-folder overhandigd met daarop de telefoonnummers waarheen men tot 16.30 uur kon bellen om een duplicaat StemPas aan te vragen. Dezelfde folder is bij vele van de wegens werk, boodschappen, vakantie en dergelijke afwezigen in de bus gegooid. Een reportage over deze actie is diezelfde vrijdagavond op het AT5-nieuws uitgezonden en de gehele hieropvolgende zaterdag op elk uur herhaald.
Alle onderstaande conclusies en vragen zijn controleerbaar, want terug te voeren op mededelingen van ons bekende kiesgerechtigden in het getroffen gebied. De bevindingen uit het SP-onderzoek zijn als volgt in te delen.

Modernisering stemprocedure
Tegelijkertijd zijn onder meer de volgende moderniseringen in de stemprocedure ingevoerd:
a Stemcomputer in plaats van rode potlood (in Amsterdam teruggedraaid, waardoor extra werk);
b StemPas in plaats van Oproepkaart (bij verlies van Stempas is het opkomen met alln een geldige legitimatie niet langer voldoende);
c Stemmen kan zonder meer in elk stemlokaal, vergeleken met vroeger;
d Afschaffen van de uitdraai van kiesgerechtigden per stembureau.
Deze onderdelen staan volgens Bureau Verkiezingen los van elkaar, maar als kiesgerechtigden melden dat de StemPas 'niet is bezorgd' (b), moet de overheid extra maatregelen nemen vanwege (c) en (d).

Gesprekken hierover met gedupeerde kiesgerechtigden leiden tot de volgende vragen:
1. Welke extra begeleiding in andere media dan die van haarzelf (denk aan AT5, Stadsblad en Echo) heeft de gemeente georganiseerd om deze (ongelukkige) combinatie van moderniseringen te communiceren?
2. Waarom heeft de gemeente eerst fysieke drempels opgeworpen om duplicaten aan te vragen ('brief naar Stadhouderskade', 'fysiek naar stadsdeelkantoor met legitimatie') en pas veel te laat besloten dat een telefoontje (plus vernietiging oude StemPas-nummer) voldoende was?
3. Waarom heeft de gemeente na de wanprestatie bij de StemPas-bezorging zich toch zo gefixeerd op 'extra fraudepreventie, omdat kiesgerechtigden nu in alle stembureaus terechtkunnen'? En niet in het getroffen gebied een of twee stembureaus 'in oude stijl' ingericht, met een uitdraai van kiesgerechtigden die zoals vroeger worden 'afgevinkt' als zij zich daar (en alleen dr!) willen melden met hun paspoort?

Verwachtingspatroon kiesgerechtigden:
liever vraaggericht dan aanbodgericht
Uit het onderzoek van de SP-kerngroep blijkt, dat de gemeente haar 'oplossingen' vooral van achter het bureau heeft bedacht.
Tussen 31 oktober (bezorging eerste StemPassen) en 14 november (waarschuwingsbrief) zijn twee kostbare weken verlopen. Sommige kiesgerechtigden wisten niet eens dat er StemPassen zouden worden bezorgd; laat staan wannr. Andere hebben bewust (te) lang gewacht, omdat zij een 'doelbewust late' bezorging door de gemeente vermoedden om de periode van mogelijk zoekraken zo veel mogelijk te verkorten. Of zij melden: 'De post wordt meestal in het verkeerde pand bezorgd; wij wachten altijd totdat deze niet-verwachte post alsnog bij ons terechtkomt.' Voor eenmalige gemeentebezorgers geldt dit adresprobleem nog sterker dan voor geroutineerde TNT-bezorgers.

Dit leidt tot de volgende vragen:
4. Heeft de gemeente geanticipeerd op genoemde verwachtingspatronen? En zo ja, hoe?
5. Op welk moment heeft zij besloten om de waarschuwingsbrief te versturen en waarom zijn er in totaal twee weken verloren gegaan?
6. Heeft de gemeente overwogen om in de media geen bredere ruchtbaarheid te geven om 'prestigeschade' te vermijden, terwijl toch het belang van de gedupeerden zwaarder moet wegen?
7. In het verlengde hiervan: Waarom verklaart Rob Kalse, hoofd voorlichting van Bureau Verkiezingen, in Het Parool van dinsdag 14 november nog dat het om 'minstens enkele tientallen StemPassen' gaat, terwijl enkele dagen eerder al de opdracht moet zijn gegeven om zevenhonderd adresstickers van gedupeerden aan te maken voor Laurierstraat en Lauriergracht?

Anticiperen op vakantiegangers
Uit het huis-aan-huis onderzoek van de SP-kerngroep in stadsdeel Centrum komen nog enkele vakantiegerelateerde problemen naar boven.
Sommige bewoners zonder tijdige StemPas hebben met een (soms al geboekte) vakantie moeten vertrekken, terwijl zij nog iemand hadden willen machtigen. Zij wisten dan niet tijdig dat zij een niet-ontvangen StemPas wel hadden moeten krijgen; of hebben weliswaar tijdig gebeld voor een duplicaat, maar dit niet meer tijdig ontvangen; of komen terug van vakantie, maar te laat om nog een duplicaat tijdig aan te vragen.
In de AT5-reportage komt een jonge vrouw uit de Laurierstraat aan het woord die vrijdag 17 november van vakantie is teruggekomen; die noch een StemPas, noch een waarschuwingsbrief, noch een Verkiezingskrant-met-kandidaten heeft ontvangen; die om 15.00 uur bezocht wordt door de SP-onderzoeksgroep; en die op AT5 verklaart dat zij louter hierdoor nog nt anderhalf uur heeft gehad om tijdig een duplicaat aan te vragen.

Dit leidt tot de volgende vragen:
8. Heeft de gemeente deze en soortgelijke vakantieperikelen voorzien?
9. Zo ja, welke preventiemaatregelen hiervoor heeft zij 'tijdig' genomen?

Fragmentarische bezorging
Uit het SP-onderzoek blijkt dat de bezorging van zowel Stempas, waarschuwingsbrief als Verkiezingskrant vreemde patronen vertoont.
Zo is de aanvankelijke Stempas hier en daar wl bezorgd aan de Noord-Westkant van de Lauriergracht, plus het hoekpand aan de Zuidzijde (waarschijnlijk omdat dit tevens Prinsengracht 234 is) en zelfs bij n bewoonster van de Laurierstraat.
De daaropvolgende waarschuwingsbrief is niet bezorgd in de Laurierstraat (sporadisch) en in de Laurierdwarsstraten (daar structureel niet, terwijl ook de StemPas daar structureel niet was bezorgd).
Ook de verkiezingskrant ten slotte is lang niet overal bezorgd; daarin stonden wel telefoonnummers om de duplicaat-StemPas te bestellen, maar zeer onopvallend afgedrukt; bovendien geven veel ondervraagden aan 'zo'n krant niet te lezen omdat ik toch al weet wat ik stem'; laat staan dat ze weten dat daar voor hen belangrijke telefoonnummers in staan.
Sociale cohesie: sommige bewoners zonder nige bezorging zijn alsnog geholpen door huisgenoten of buren die wl informatie hadden.
Sommige duplicaat-passen zijn door kiesgerechtigde aangevraagd op vrijdagmorgen en drie uur later bezorgd; andere zijn op woensdag of donderdag aangevraagd, maar op zondag nog niet bezorgd. Dat maakt een vervolgactie alleen maar moeilijker.

Dit leidt tot de volgende vragen:
10. Waarom verklaart Rob Kalse in Het Parool dat 'wij 530.000 StemPassen hebben aangeleverd', wat dus ruimte laat voor het feit dat de gemeente zlf niet alle StemPassen aan TNT heeft aangeleverd?
11. Wordt alsnog een diepgaand onderzoek ingesteld bij TNT, en wel door een onafhankelijke instantie?
12. Waarom legt de gemeente zoveel nadruk (bijvoorbeeld ook via AT5 Teletekst) op 'overleg' en 'opheldering vragen' bij TNT, maar gebruikt zij deze media niet bij het helpen van gedupeerde kiesgerechtigden?
13. Waarom 'fraude' uitsluiten in Het Parool, zonder nader onderzoek?
14. Welke instantie heeft de Verkiezingskrant (niet perfect) bezorgd?
15. Waarom heeft de gemeente gekozen voor al deze individugerichte bijstuurinstrumenten? En waarom niet voor een 'Generaal Pardon' voor alle gedupeerden, door hen de 'oude methode' aan te bieden: verschijnen met het paspoort in slechts n stembureau, en afvinken op de uitdraai?
16. Welk vangnet heeft de gemeente voor gedupeerden, die tijdig een duplicaatpas hebben aangevraagd maar deze op de dag voor de verkiezingen nog niet hebben ontvangen?

Uitlatingen van de verantwoordelijke portefeuillehouders
Iping (stadsdeel Centrum) en Cohen (Amsterdam)
Op woensdag 15 november 2006 heeft SP-fractievoorzitter Marnix Bruggeman in de commissie Algemene Zaken van stadsdeel Centrum over de gerezen problemen een rondvraag gesteld aan mevrouw Iping, na een constructief vooroverleg met haar. Het antwoord: 'Ik volg deze zaak, maar de formele verantwoordelijkheid ligt bij de centrale stad, in casu de heer Cohen.'
Op donderdag 16 november 2006 heeft SP-raadslid Laurens Ivens in de commissie Algemene Zaken van de gemeente Amsterdam vragen gesteld aan de heer Cohen. Uit zijn korte antwoord kan worden afgeleid dat elke gedupeerde automatisch een duplicaat StemPas toegestuurd zou krijgen. Niet duidelijk bleek of elke gedupeerde afdoende bericht zou krijgen dat hij of zij eerst zelf actie moet ondernemen.
17. Zijn de verantwoordelijken zelf van mening dat zij tijdig en adequaat hebben gehandeld?

Conclusie
Volgens voorzichtige schattingen van de SP, vooral gebaseerd op cijfers van Bureau Verkiezingen zelf, hebben ten minste vijfhonderd kiesgerechtigden in Laurierstraat, Lauriergracht en Laurierdwarsstraten op vrijdag 17 november om 16.30 geen originele StemPas n niet tijdig een duplicaat StemPas kunnen aanvragen voor de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer. De problemen zijn ontstaan door een opeenstapeling van factoren: slechte bezorging, geen anticipatie van de problemen, aanbodgerichtheid in plaats van vraaggerichtheid, tekortschietend mediabeleid, gebrek aan fantasie en gebrek aan daadkracht.

Deze vijfhonderd gedupeerden zouden hun stemrecht - doorgaans buiten hun eigen schuld - formeel niet meer kunnen uitoefenen. In de betrokken stembureaus zou de opkomst en het aantal geldige stemmen dramatisch dalen, tot onder de 25 procent. In onze stad Amsterdam met haar democratische traditie is dit onaanvaardbaar!

Voorstel van de SP
Gelet op het voorgaande stelt de SP de volgende oplossing voor.

1. De gemeente wijst onmiddellijk twee stembureaus in het getroffen gebied aan, namelijk het Dienstencentrum Laurierhof (2e Laurierdwarsstraat 6) en de 14e Montessorischool (Elandstraat 99). De gedupeerde kiesgerechtigden znder StemPas die hier ook voorheen plachten te stemmen, kunnen zich nu uitsluitend nog in dit 'eigen' bureau vervoegen, mt geldig paspoort of ander legitimatiebewijs.
2. In dit 'eigen' bureau ligt een uitdraai van de kiesgerechtigden van de gedupeerde straten.
3. De gemeente communiceert dit nu goed en gericht aan alle bewoners in dit gebied. Vriend en vijand zullen het waarderen als de gemeente nu en openlijk ten halve keert en niet straks ten hele gedwaald blijkt te hebben.

Elk beter voorstel is natuurlijk welkom als op 22 november 2006 alle kiesgerechtigden die dat wensen hun kostbare, democratische recht maar kunnen uitoefenen!