Amsterdam

De voorstellen die de SP deed in de notitie "Stop de ontmanteling van de mantelzorg" worden door het college grotendeels overgenomen. De informatieverstrekking, de mantelzorgmakelaar, het Platform Mantelzorg, de beperkte sollicitatieplicht voor mantelzorgers en de respijtzorg zullen in het plan van aanpak, waar het college binnenkort mee komt, worden opgenomen. Remine Alberts, woordvoerder Zorg: "Heel belangrijk is dat het college, net als de SP, van mening is dat mantelzorgers speciale aandacht verdienen, zeker nu de WMO in aantocht is."

Slechts twee voorstellen uit de notitie konden het college niet overtuigen. De parkeervergoeding voor mantelzorgers werd terzijde geschoven met de verwijzing naar de kraskaart. Remine Alberts: "Die moet worden gekocht door de zorgvrager waardoor die op kosten wordt gejaagd en de ervaring leert dat die nu juist vaak over weinig geld beschikt."

Ook de mantelzorgvergoeding werd niet door het college overgenomen. Alberts: "Hier zal nog veel over gepraat moeten worden voordat daar algemene steun voor wordt gevonden. Hoewel men altijd vol lof is over het zorgstelsel in de Scandinavische landen, wordt de vergoeding van ongeveer 5 per dag nog altijd snel terzijde geschoven."

Lees hieronder het Actieplan Mantelzorg.

Mantelzorgers zijn mensen die zonder vergoeding zorgen voor een ziek of gehandicapt persoon, meestal een familielid of vriend. Mantelzorgers zijn geen professionele zorgverleners, maar geven zorg omdat zij een onlosmakelijke emotionele band hebben met degene die zij verzorgen.

In Nederland zijn 3,7 miljoen mantelzorgers. Tussen de 1,6 en 1,7 miljoen mensen (gegevens SCP) zorgen gemiddeld 8 uur per week en langer dan drie maanden voor de zorgbehoevende. 20% van dit aantal (= 330.000) verleent langdurig (gemiddeld 8 maanden) en intensieve zorg (gemiddeld 18 uur per week). Deze 20% mantelzorgers biedt fulltime zorg. Zij zijn zeven dagen per week en vaak 24 uur per dag verbonden met degene die zij verzorgen. Dat maakt dat er vaak weinig of geen ruimte is om de aandacht ergens anders op te richten.

Amsterdam kent 75.740 mantelzorgers, waarvan er 6059 zeer zwaar tot overbelast zijn. Zij zorgen bijvoorbeeld voor een dementerende man, voor een vrouw met MS of voor een gehandicapt kind.

Mantelzorgers vinden het vanzelfsprekend om hun naaste te verzorgen en daarvoor verdienen zij alle waardering. Maar veel mantelzorgers worden ook met zware problemen geconfronteerd. Zij hebben onvoldoende mogelijkheden om de zorg (tijdelijk) over te dragen, ze maken extra kosten, zoals voor vervoer, voor voeding en ga zo maar door. Sowieso geven mantelzorgers aan zorgtaken bijna 1,3 miljard euro per jaar uit. Daarvan is 830 miljoen euro extra kosten en 450 miljoen euro is gemist inkomen. Voor veel mensen is mantelzorg namelijk vrijwel niet te combineren met een betaalde baan.

De verplichte arbeidsparticipatie en sollicitatieplicht staat haaks op het verlenen van mantelzorg. Hierdoor komt het nogal eens voor dat de patint onnodig gebruik moet maken van dure voorzieningen, dat hij dus wordt opgenomen in een instelling terwijl met wat ondersteuning prima mantelzorg voorhanden zou zijn. Mantelzorg heeft met andere woorden een economische waarde. De samenleving kan door mantelzorgers goed te ondersteunen, op heel veel onnodige uitgaven besparen.

(Cijfers uit Mantelzorg in getallen, SCP, 2003)

Stop de ontmanteling van mantelzorg

De hierboven gepresenteerde cijfers zeggen eigenlijk weinig over de werkelijke situatie van een mantelzorger. Hoe ziet het leven van een mantelzorger er uit? Neem bijvoorbeeld die alleenstaande vrouw die de zorg van haar ouders op zich neemt. Ze is alleenstaand, dus moet haar eigen inkomen verdienen. Na het werk gaat ze naar haar ouders om allerlei arbeidsintensieve taken uit te voeren. Voor de ouders wordt gekookt, gewassen, schoongemaakt en ze worden naar bed gebracht. Vervolgens gaat de dochter naar huis om ?s ochtends klokslag zes uur weer op te staan. Al haar financiëe extraatjes gaan op aan zorgzaken voor de ouders. Gecombineerd met een baan, is het begrijpelijk dat weinig mensen dit lang volhouden. De baan opzeggen kan ook niet, want dan is het veelal niet te betalen.

De regering gaat er van uit dat de familie als eerste verantwoordelijk is voor een familielid dat zorg nodig heeft. Niet de samenleving heeft die plicht, maar de familie. Maar is een samenleving zonder zorgplicht nog wel een echte samenleving? De werkelijke drijfveer van de regering is financieel van aard: zorg kost veel geld en mantelzorgers besparen de regering veel uitgaven.

De SP is niet tegen mantelzorg. Het is eeuwenoud gebruik dat naasten elkaar verzorgen. Maar de mantelzorg moet wel mogelijk zijn. In de huidige 24-uurseconomie heeft de mantelzorger recht op compensatie op ondersteuning van de kant van de overheid, want hij bespaart de overheid veel geld en hij vervult een maatschappelijke taak. Bovendien, zonder compensatie houdt de mantelzorger het gewoonweg niet vol. Het uitgangspunt van de SP is dat de mantelzorger nog een leven naast de zorg moet kunnen hebben. Mantelzorg moet te combineren zijn en geen uitputtingsslag worden.

De SP is er tegen dat mantelzorg een vanzelfsprekende verplichting is. Een overheid die zelf aan de zorgplicht probeert te ontkomen, kan immers niet automatisch verwachten dat de burger dat plichtsbesef wel heeft. (Slecht voorbeeld doet slecht volgen) Afgezien daar van, familieleden die met het mes op de keel voor elkaar moeten zorgen, daar komt bonje van. In dat geval heeft de patint zeker recht op zorg via de overheid.

Als de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) wordt aangenomen krijgen de mantelzorgers nog meer taken. Nu al is een groot deel van hen (400.000) overbelast. Het is zaak dat de overheid nu eindelijk erkent dat mantelzorg economisch nut heeft en dus ondersteund moet worden.

SP-Actieplan

Om te voorkomen dat de mantelzorgers worden ontmanteld, doet de SP de volgende voorstellen:

* Gratis parkeren in de buurt van de zorgpatint
* Geen sollicitatieplicht voor mantelzorgers met een uitkering
* Goede voorlichting en coaching, zodat mantelzorgers goed genformeerd worden over alle voorzieningen en zich gesteund voelen.
* De invoering van een vergoeding (een 'mantelzorgloon') voor bijstand/minima. Te denken valt aan een betaald zorgverlof van 4 weken per mantelzorgjaar.
* Uitgangspunt is dat mantelzorg altijd vrijwillig is. Als de familie hulp weigert of niet in staat is deze te geven, dient reguliere zorg geboden te worden.
* Het Platform Mantelzorg en Markant moeten weer gesubsidieerd gaan worden. In Amsterdam is het gezien de aantallen mantelzorgers en de diversiteit aan mantelzorgers nadrukkelijk noodzakelijk de ondersteunende functies van Markant en het Platform Mantelzorg vanuit de gemeente te ondersteunen, te versterken en uit te breiden.
* Amsterdam moet een mantelzorgmakelaar krijgen, een persoon die voor de mantelzorger allerlei regeltaken overneemt waardoor laatstgenoemde veel tijd wint en die als geen ander de weg weet in zorgland

NOOT: Enkele actiepunten zijn al gedeeltelijk gerealiseerd, zoals de (vrijstelling van) sollicitatieplicht, de mantelzorgmakelaar en de parkeerkaart. De SP voert deze punten toch als actiepunten op omdat de regelingen nog niet structureel zijn ingevoerd.