Amsterdam

Volgens SP-fractievoorzitter Laurens Ivens heeft de aanpak van de Wallen niet het gewenste effect. Het opkopen van bordelen kost de gemeente veel geld. De miljoenen verdwijnen in de zakken van de bordeelhouders maar verder schiet niemand er wat mee op. De positie van de prostituees is verder onder druk komen te staan en ondernemers zijn overgeleverd aan de willekeur van de gemeente. Zeker nu er fors bezuinigd gaat worden op de Amsterdammers is het niet uit te leggen dat de gemeente de komende jaren nog tientallen miljoenen wil uitgeven aan bordeelhouders terwijl de prostituees er niets mee opschieten.

Onderstaand opinieartikel schreef Laurens Ivens samen met socioloog Laurens Buijs en is in de Volkskrant gepubliceerd.

Wethouder Lodewijk Asscher kondigde het in 2009 met veel bombarie aan: Project 1012 zou gaan afrekenen met de misstanden in de Amsterdamse prostitutiesector. Maar de balans na drie jaar geeft weinig reden tot optimisme: tientallen miljoenen publiek geld zijn in de zakken van soms louche ondernemers beland, de uitvoering van voorgenomen plannen is nagenoeg tot stilstand gekomen en de positie van de prostituees lijkt alleen maar verslechterd. Het is de hoogste tijd om Project 1012 te verruilen voor een aanpak die het welzijn van de vrouwen zelf centraal stelt.

Aan oprechte betrokkenheid bij dit welzijn zal het Lodewijk Asscher ongetwijfeld niet ontbreken. Aan zijn bereidheid om harde strategische politiek te bedrijven overigens ook niet. Asscher kreeg de (op de SP-fractie na) voltallige raad achter al zijn plannen door deze te presenteren als 'gezond verstand': wie kritische vragen stelde werd al snel beschuldigd van 'romantisch denken' en 'onverschilligheid' over het lot van prostituees. Het is inderdaad gezond verstand om mensenhandel en vrouwenonderdrukking met hand en tand te bestrijden, maar door de 'you are with us or you are against us'-strategie van de wethouder zijn de bedenkelijke middelen waarmee Project 1012 zijn doelen wil bereiken teveel uit beeld geraakt.

Asscher heeft met Project 1012 de planeconomie terug op de kaart gezet. Het is gestoeld op een onderscheid tussen 'economisch hoogwaardige' ondernemingen (zoals dure hotels, luxe restaurants en exclusieve modehuizen) en 'economisch laagwaarde' ondernemingen (zoals massagesalons, minisupermarkten, toeristenwinkels, coffeeshops en prostitutieramen). Project 1012 richt zijn vizier op de tweede: zij zouden vooral toeristen met weinig bestedingsruimte trekken en worden er bovendien van beschuldigd 'criminogeen' te zijn, een speciaal voor de gelegenheid uitgevonden woord waarmee zoiets bedoeld wordt dat ze per definitie gevoelig zouden zijn voor zwart geld en criminele activiteiten. De voorgestelde oplossing: 'economisch laagwaardig' moet plaatsmaken voor 'economisch hoogwaardig'.

Om de prostitutie te verdrijven hanteert de gemeente een strategie van opkopen en afkopen: bordeelhouder Asaf Barazani ontving vijftien miljoen voor vier prostitutiepanden, Charles Geerts kreeg nog tien miljoen meer gestort. Inclusief 'planschade', een afkoopsom om te voorkomen dat deze heren elders weer bordelen gaan uitbaten. In totaal gaat dit ongeveer zeventig miljoen kosten.

Desondanks heeft Asscher weinig successen kunnen claimen. Het aantal souvenirshops en massagesalons nam alleen maar toe. De modeateliers in voormalige prostitutieramen maken een verlaten indruk. De jacht op 'economisch laagwaardige' ondernemingen is in praktijk willekeurig en ineffectief: een pizzeria, caf en new age-winkel moeten nu bijvoorbeeld plaatsmaken voor een hamburgertent, yoghurtijswinkel en bacardiproeverij. Veel ondernemers op de Wallen voelen zich geschoffeerd door het beleid en stappen naar de rechter. Ook aan het verzoek dat de gemeenteraad in 2009 deed om coffeeshops niet zomaar te sluiten maar te verplaatsen naar andere delen van de stad is nog geen gehoor gegeven.

De vrouwen, waar dit hele project om begonnen is, lijken helaas ook niet veel beter af. Een rapport van Bureau Beke waarschuwde al dat de huurprijzen stijgen en de vrouwen alleen maar minder zelfstandig worden door de toegenomen schaarste van ramen. Daarnaast verdwijnt een deel van de vrouwen in de onveilige escortbranche en in het illegale circuit, waar controle veel moeilijker is. Toch wil de gemeente haar beleid onverminderd doorzetten en nog 117 ramen sluiten. Dat dit niet mee zal vallen blijkt uit de laatste cijfers: in de afgelopen drie jaar is slechts n raam opgekocht. De poel met ondernemers die zich laten verleiden door een grote zak met (publiek) geld lijkt te zijn opgedroogd – gelukkig maar.

Met Project 1012 is een heilloze weg ingeslagen. Tientallen miljoenen verdwijnen in de zakken van bordeelhouders, terwijl het stadsbestuur van PvdA, VVD en GroenLinks in 2010 nog forse bezuinigingen aankondigde waar met name zorgbehoevenden in de stad de dupe van zijn. Het project gaat daarnaast uit van het bedenkelijke neoliberale idee dat ondernemers in het luxe segment en toeristen met een dikke portemonnee meer gewenst zijn in Amsterdam dan anderen.

Er is dringend een aanpak nodig die de misstanden op de Wallen niet bestrijdt met geld, maar met gericht daadkrachtig optreden in het belang van de vrouwen. Het stadsbestuur moet gezamenlijk optrekken met bonafide ondernemers voor een betere situatie op de Wallen. Door het opsporen van crimineel geld kunnen malafide ondernemers effectief vleugellam worden gemaakt. Verder zou Amsterdam moeten pleiten voor een wetswijziging waardoor het mogelijk wordt om een pand te onteigenen na het constateren van misstanden, zonder daarvoor planschade te betalen. Niet het verminderen van coffeeshops en prostitutiepanden moet het doel zijn, maar het aanpakken van de criminaliteit. Alleen op die manier bereiken we een veilig en eerlijk Wallengebied.

Laurens Buijs is socioloog aan de Universiteit van Amsterdam.
Laurens Ivens is fractievoorzitter van de SP Amsterdam.