Amsterdam

Om de wooncrisis op te lossen is meer sociale huur en brede volkshuisvesting nodig. Maak een sociale huurwoning weer beschikbaar voor de leerkracht en de verpleegkundige, aldus SP-fractievoorzitter Remine Alberts. 

Deze opinie verscheen op 19 mei in Trouw 

Hiermee lijkt het besef dat wonen een grondrecht is, waar de overheid garant voor moet staan, weer te zijn teruggekeerd in Den Haag. Decennia van deregulering en een terugtrekkende overheid, culminerend in de privatisering van de woningcorporaties in de jaren negentig, maken plaats voor een overheid die ingrijpt en een norm stelt. Voor deze mentaliteitsverandering verdient de CDA’er een compliment.

Maar wat opvalt in de plannen van De Jonge is dat zijn betaalbare en sociale woningvoorraad is bedoeld voor de zogeheten ‘aandachtsgroepen’. Dat is jargon voor kwetsbare mensen, zoals daklozen, mensen met een handicap en mensen met de allerlaagste inkomens. Met deze beleidsopvatting - de idee dat de overheid alleen zorg hoeft te dragen voor huisvesting voor de meest kwetsbare groepen – maakt De Jonge dezelfde fout als zijn voorganger CDA-staatssecretaris Heerma aan het begin van de jaren negentig.

Ook Heerma stelde in beleidsnota’s dat de overheid door prestatieafspraken te maken met woningbouwcorporaties alleen nog (indirect) zorg moest dragen voor huisvesting van de meest kwetsbare doelgroepen. Economisch ging het Nederland in de jaren negentig en rond de eeuwwisseling immers zo voor de wind dat de meesten van ons zonder problemen zijn of haar geluk konden beproeven op de markt voor een koopwoning.

Het is deze filosofie waarbij de nadruk is komen te liggen op eigenwoningbezit, marktwerking en alleen nog sociale huur voor de meest kwetsbare doelgroep, die de bijl aan de wortel van een - eens zo trotse - volkshuisvestingstraditie heeft gezet. Van brede volkshuisvesting voor iedereen sloeg het beleid in de jaren negentig om naar het huisvesten van de kwetsbaren. Deze ontwikkeling is mooi beschreven door historicus Beekers in zijn proefschrift Het bewoonbare land.

Het doelbewust inkrimpen van de sociale huursector, het heilige geloof in de vrije markt en het dusdanig stimuleren van het eigenwoningbezit dat er een kredietcrisis op volgde, hebben alles bij elkaar geresulteerd in de huidige rampzalige wooncrisis. Het aantal daklozen is onder het bewind van Rutte in tien jaar tijd verdubbeld naar bijna 40.000 mensen.

Absurde huren in vrije sector

Starters kunnen nergens meer een betaalbare woning vinden en velen blijven noodgedwongen tot na hun dertigste bij hun ouders wonen. Ook is er een groeiende groep die zich blauw betaalt aan absurde huren in de vrije sector. Dit omdat ze net te veel verdienen om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning en daardoor de markt op gejaagd worden.

Om de huidige wooncrisis op te lossen moet De Jonge de markt stevig aan banden leggen. Breid het puntenstelsel uit en maximeer zo de absurde huurprijzen in de vrije sector. Stop met de systematiek waarbij WOZ-waarde mede de huurprijs bepaalt. En bescherm de bestaande sociale huurvoorraad door de verkoop van sociale huurwoningen door corporaties te verbieden.

Maar misschien wel het belangrijkste van dit alles: maak een sociale huurwoning weer beschikbaar voor de middengroepen: van de leerkracht tot de verpleegkundige. Ga terug naar het adagium waar de volkshuisvestingsbeweging aan het begin van de twintigste eeuw ooit uit is voortgekomen: brede volkshuisvesting. ‘Een onsje meer van 30 procent sociale woningbouw’ voor de meest kwetsbare gaat de wooncrisis niet oplossen.