Verkiezingsprogramma 2022-2026
Hoofdstuk 5: Onderwijs als motor van emancipatie
Amsterdam gaat gebukt onder een groot lerarentekort. Het Amsterdamse basisonderwijs komt zo’n 400 voltijds leerkrachten tekort. Zonder overdrijving kan worden gesteld dat het basisonderwijs in onze stad in een crisis verkeert. En ook in het voortgezet onderwijs sluimert een tekort dat naar verwachting de komende jaren zal groeien. Het lerarentekort legt iets bloot. De gevolgen ervan zijn ongelijk over de stad verdeeld. Basisscholen in Noord, Nieuw-West en Zuidoost kampen met de grootste tekorten. In Nieuw-West was de situatie zelfs zo nijpend dat zestien basisscholen tijdelijk de deuren moesten sluiten. Het lerarentekort treft hiermee vooral leerlingen met leerachterstanden en leerlingen die extra aandacht nodig hebben.
De kansen in het Amsterdamse onderwijs zijn dus nog steeds ongelijk verdeeld. Zo worden achtstegroepers uit Noord en Zuidoost vaker 'onder hun niveau' ingeschat dan kinderen uit Centrum en Zuid. Dit betekent bijvoorbeeld dat kinderen uit stadsdeel Centrum en Amsterdam Zuid aanzienlijk vaker een vwo-advies krijgen dan kinderen uit Zuidoost.
Deze onderadvisering is een serieus probleem. Ten onrechte lopen leerlingen kansen mis en moeten ze meer hobbels overwinnen in hun onderwijsloopbaan dan hun leeftijdgenootjes elders in de stad. Die tweedeling in het onderwijs is desastreus voor de toekomst van leerlingen en daarmee van ons allemaal. Ieder kind verdient een eerlijke kans om zichzelf te kunnen ontwikkelen en een bijdrage te leveren aan de samenleving.
Amsterdam kent een traditie van extra investeringen in scholen en onderwijs. Dat moeten we koesteren. Veel van de investeringen worden tenietgedaan als (startende) leraren snel het onderwijs weer verlaten. Zij doen dat vaak omdat de werkdruk te hoog is, de klassen te groot, de salariëring te laag, de begeleiding te gering en de mogelijkheden voor scholing te beperkt. Schoolbesturen zijn helaas almachtig. Het geld dat door Rijk en gemeente wordt uitgetrokken voor goed onderwijs komt lang niet altijd in het klaslokaal terecht.
We voeren actief beleid tegen segregatie en vergroten de kansengelijkheid
Het Amsterdamse onderwijs is nog steeds sterk gesegregeerd. Scholen vormen lang niet altijd een afspiegeling van de stad qua inkomen of opleidingsniveau van de ouders of qua afkomst. Het hoofdmotto van de SP is: ‘Niet apart, maar samen’. We streven na dat Amsterdammers en hun kinderen wonen in gemengde wijken, elkaar ontmoeten op scholen en samen werken en bouwen aan een gemeenschappelijke toekomst. We maken daarom actief beleid om de segregatie in het onderwijs tegen te gaan. In tenminste twee Amsterdamse wijken starten we een offensief om de segregatie tegen te gaan.
De gemeente, de scholen, de schoolbesturen en ouders werken samen om leerlingen met een grote zorgvraag en achterstanden beter over de scholen te verspreiden. Mogelijkheden als dubbele inschrijflijsten om leerlingen evenwichtig te verdelen worden daarbij benut. Bij de ontwikkeling van nieuwe woonwijken leveren we verschillende type woningen (koop, dure huur of sociaal) gelijktijdig op, om te voorkomen dat er gesegregeerde scholen ontstaan: een school met ‘leerlingen van huurwoningen’ en een school met ‘leerlingen van koopwoningen.’
We eisen goed werkgeverschap van schoolbesturen
De Amsterdamse investeringen voor goed onderwijs zijn niet vrijblijvend. Schoolbesturen moeten hun deel bijdragen. We leggen met Amsterdamse besturen een norm vast als voorwaarde voor de Amsterdamse investeringen in scholen. Die norm stelt dat Rijksgelden niet worden opgepot of besteed aan randzaken of management, maar moeten worden besteed aan leraren in hogere salarisschalen, aan meer vaste banen, aan het uitvoeren van cao-afspraken, aan ondersteuning van beginnende leraren, aan klassenverkleining en extra begeleiding. Met andere woorden: de stad stelt miljoenen beschikbaar voor kwalitatief goed onderwijs en vraagt goed werkgeverschap terug van de schoolbesturen.
Voorrangsregeling voor docenten bij sociale en huurwoningen voor middeninkomens
Het lerarentekort wordt mede veroorzaakt door de wooncrisis en de onbetaalbare huurprijzen van de vrije markt. We verdubbelen tenminste de omvang van het experiment met voorrang voor docenten bij sociale huur en huurwoningen voor middeninkomens en zetten het om in vast beleid. Ook andere ‘onmisbaren’ in de publieke sector zoals politieagenten en verpleegkundigen kunnen hieraan meedoen. Voor leraren die buiten de stad wonen, krijgen scholen voldoende gratis parkeerplekken in de stad, omdat de parkeerplaatsen rond de school overdag leeg staan.
Onderwijsassistenten en actieve ouders in bijvoorbeeld de overblijf krijgen financiële steun en hulp als zij willen worden opgeleid of omgeschoold tot leraar.
Gelijke kansen voor alle leerlingen
We streven gelijke kansen na voor alle leerlingen. We stimuleren dat álle kinderen de peuterspeelzaal of kinderopvang bezoeken. We zetten erop in om het probleem van de onderadvisering op basisscholen aan te pakken. We geven àlle leerlingen van ouders met een lager inkomen een gratis laptop om thuis te werken.
In het voortgezet onderwijs volgen we nauwlettend de schoolbesturen of zij het ‘stapelen van diploma’s’ voor leerlingen die dat willen voldoende stimuleren. In het voortgezet onderwijs moet de doorstroom van bijvoorbeeld mavo naar havo drempelloos zijn.
In het mbo breiden we de uitvalvoorzieningen voor overbelaste jongeren uit. Deze zijn essentieel voor mbo-leerlingen die buiten de boot dreigen te vallen. Ook de overgang van mbo-school naar werk verloopt niet altijd goed. Als leerlingen gaan werken, vallen ze niet meer onder de verantwoordelijkheid van het onderwijs. Extra begeleiding is vaak nog wel gewenst en nodig. We zorgen voor no-nonsense coaches van (voormalige) vakmensen die het vermogen hebben deze jongeren te begrijpen en die de meest onbemiddelbare jongeren (uit bijvoorbeeld het praktijkonderwijs, speciaal onderwijs of mbo-entree) intensief begeleiden bij de start op de arbeidsmarkt.
Ouderbijdrage en huiswerkbegeleiding: Hoge ouderbijdragen op scholen worden versneld afgebouwd naar nul, zodat de ouderbijdrage geen belemmering vormt voor toegang tot de school. We streven ernaar dat mensen met een laag inkomen en een laag middeninkomen géén eigen bijdrage betalen voor de peuterspeelzaal. We zoeken naar mogelijkheden paal en perk te stellen aan dure commerciële huiswerkbegeleiding. Extra ondersteuning voor leerlingen met achterstanden moet toegankelijk zijn voor iedereen.
Leerwerkplekken en MBO-stages: We zorgen voor meer leerwerkplekken om de baankansen voor jongeren te vergroten. Ook steekt de gemeente geld in het ontwikkelen van goede stageplekken voor mbo-studenten. Bij huidige mbo-stages ontbreekt het te vaak aan een zinvolle uitdaging en goede begeleiding. Dit moet anders.
